Zoo Vadis is een heruitgaven van Quo Vadis, een spel uit 1992 waar niemand ooit van gehoord heeft. Tenminste, totdat Bitewing Games begin 2023 een Kickstarter campagne begon voor deze nieuwe uitgave. Het laat maar weer zien wat voor schatten er verborgen zitten in het verleden; het maakt je haast nieuwsgierig naar de topspellen die wel verloren zijn gegaan… Gelukkig maar dat Zoo Vadis teruggevonden is, want het is een pareltje.

Ook dit is een spel van Reiner Knizia, de bedenker achter Ra, Eufraat en Tigris en natuurlijk Marabunta, een spel waarvan wij recent een review hebben geplaatst! Reiner Knizia schroomt zich niet om zijn spellen jaren later nog eens onder de loep te nemen, wat over het algemeen mooie dingen oplevert. In dit geval is het een negotiation game, een spel waarin je dealtjes moet maken en moet onderhandelen met je medespelers. Denk aan Monopoly, maar dan zonder dat opa het spel halverwege (terecht) in de openhaard gooit. Laten we eens een kijkje nemen naar hoe dit spel werkt!

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Hoe speel je Zoo Vadis?

In Zoo Vadis speel je een politieke partij die is opgericht door dierentuin dieren. Je doel is om tegen het einde van het spel verkozen te worden tot mascotte van de dierentuin! Uit het leven gegrepen, je merkt het gelijk. In de praktijk ben je elk een eigen factie die probeert om punten te verzamelen door dealtjes te maken met je medespelers. Je probeert van het ene einde van het speelbord naar het andere einde te lopen, maar om dat te doen, heb je (meestal) toestemming nodig van je medespelers! Dus, hoeveel wil je betalen voor hun stem? En maakt het dan nog uit dat je onderweg een sexy fiche met vijf punten erop mee mag pakken?

De andere kant van het bord bereiken is namelijk niet het enige doel van het spel. Je moet de Star Exhibit©, bereiken om überhaupt te kunnen winnen, Maar daar komen is natuurlijk niet genoeg. Je moet onderweg ook punten weten te verzamelen, anders kan je alsnog niet winnen. Die punten krijg je door je medespelers toestemming te geven om door te lopen, door van ruimte naar ruimte te lopen, en door deals te maken met je medespelers. Mag ik doorlopen voor één fiche? Twee dan? Twee en ik stem volgende ronde op jou?

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat is hier dan zo bijzonder aan?

Het bereiken van de Star Exhibit hangt tijdens een potje Zoo Vadis als het zwaard van Damocles boven je hoofd. Je merkt een verschil in de manier waarop mensen aan tafel zitten zodra één van hun figuren dat vakje heeft bereikt. En terecht ook, want ze hebben zitten kletsen als brugman om daar überhaupt te komen! Het is een klassieke Knizia twist – alleen punten scoren is niet genoeg, je moet ook nog iets anders kunnen doen. Dat zorgt voor een dynamiek die ik niet vaak bij andere negotiation games zie. Mensen zijn bereid om je te helpen daar te komen, omdat ze snappen dat ze jou nodig gaan hebben om zelf te kunnen winnen.

Die dynamiek zorgt er ook voor dat Zoo Vadis vriendelijker aanvoelt dan veel andere spellen waarin je moet onderhandelen. Neem bijvoorbeeld China Town (recent opnieuw uitgegeven als Waterfall Park), Bohnanza, of de klassiekers Monopoly en Catan; die spellen kan je alleen winnen als je constant probeert om elke druppel bloed uit elke deal te wringen. Niet in Zoo Vadis, daar zijn deals veel vriendelijker omdat je niet aan het onderhandelen bent over grondstoffen die op kunnen. Het gaat hier om een vriendendienst, en die zijn (in theorie) oneindig leverbaar. Zolang de ander maar gaat betalen, pannenkoek.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Een evolutie, niet alleen een likje verf

Ik heb een grote zwakte voor oude, lelijke, beige bordspellen, maar ik kan er niet omheen; Zoo Vadis is vele malen mooier dan het origineel. Bitewing Games en Reiner Knizia hebben echt goed nagedacht over hoe ze dit spel beter konden maken dan het origineel. Je hebt twee verbeteringen ten opzichte van het origineel; de pauwen (die fungeren als een neutrale factie), en de asymmetrische player powers die elke speler heeft om mee te onderhandelen.

De pauwen zijn neutraal, en functioneren als middel om te kunnen blijven spelen als de onderhandelingen vastlopen. Je kan de pauwen namelijk betalen om jouw eigen poppetje door te laten lopen. Ook kan je een pauw naar voren laten bewegen om zo een muntje te verdienen. Die twee dingen zorgen ervoor dat het spel niet gauw verzand in schoolplein ruzies en eeuwigdurende vetes; mensen zijn sneller bereid om daar overheen te stappen als ze weten dat je hun stem anders wel bij een pauw gaat halen. Daarnaast kan je de Star Exhibit ook vol gooien met pauwen zodat andere spelers niet kunnen winnen. En dat, lieve kijkbuiskindertjes, is hilarisch. Misschien wel mijn favoriete deel van het spel.

Daarnaast zorgen de player powers ervoor dat iedere speler iets unieks heeft om mee te onderhandelen. Ik laat spelers aan het begin van het spel gewoon een dier uitzoeken, en vertel ze daarna pas wat hun power precies is. Dat werkt goed, omdat alle powers ongeveer even sterk zijn. Oh, en het coolste deel van je speciale powers? Je kan ze zelf niet gebruiken. Ze zijn er puur om in te zetten tijdens onderhandelingen! Dat feitje zorgt voor zulke coole deals, ik heb allemaal wilde plays zien ontstaan omdat spelers de unieke powers van de verschillende facties op coole manieren gingen combineren. Echt een schot in de roos, en iets wat ik verder nog nooit in een spel gezien heb.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Een kakofonie in de volière

Het blijft echter wel een spel over onderhandelen. Dat betekent dat spelers die goed kunnen babbelen een groot voordeel hebben. Ik ben daar over het algemeen vrij goed in, waardoor ik spellen zoals Zoo Vadis regelmatig win. Mocht je niet zo’n kletser zijn (of niet zo goed zijn in dealtjes sluiten met andere spelers), dan zou ik zeker wegblijven van Zoo Vadis. Koop geen kaartje voor deze dierentuin, want dit spel is écht alleen maar handjeklap en dealtjes maken. Het spel heeft je niets te bieden als dat je niet ligt.

Daarbij is het belangrijk dat je andere spelers bij het spel betrokken houdt. Je bent constant aan het spelen (aangezien elke nieuwe beurt een nieuwe kans is om een dealtje te sluiten), maar je moet er wel op letten dat iedereen bij het spel betrokken kan blijven. Op papier lijkt het grappig om een speler helemaal van de onderhandelingen uit te sluiten, maar in de praktijk is daar niks aan. Dit spel geeft je ook nog eens niks om je achter te verstoppen; je bent écht alleen met je medespelers aan het gamen. Als de andere spelers geen handel met je willen drijven, dan geeft dit spel je níéts om daaraan te ontsnappen (behalve de pauwen, maar dat is ook niet gratis). Het spel beloont je dus niet alleen als je lief bent, zonder dat ga je simpelweg niet kunnen spelen.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Gameplay: Zoo Vadis is een van mijn favoriete soort spellen; een spel waar je beloont wordt voor het in gesprek gaan met je medespelers. Daarbij heeft het spel allemaal slimme foefjes en lekkere mechanics in petto om ervoor te zorgen dat je genoeg te verhandelen hebt. Het speelt als een trein, zelfs al heeft het maar zes regels ofzo.

Speelbaarheid: je bent tijdens een potje Zoo Vadis constant betrokken, en kan eigenlijk op alle momenten meedoen aan wat er gaande is. Elke beurt is een nieuwe kans voor een deal, en elke deal is een nieuwe kans om iemand duur te laten betalen voor jouw stem. De beurten gaan snel en je bent constant betrokken; what’s not to love?

Vormgeving: Zoo Vadis is prachtig en liefdevol vormgegeven door Kwanchai Moriya, en dat spat er aan alle kanten vanaf. Van de speelstukken, naar de bordjes, tot het speelbord; alles ziet er prachtig uit. Er is online een groeiende groep mensen die zich stoort aan het feit dat Zoo Vadis nu “het zoveelstel spel is met mensachtige dieren”, maar ik denk dat ze daar minder over zouden klagen als ze er allemaal zo goed uit zagen als Zoo Vadis.

Interactie: vrijwel alles wat je doet of laat, gebeurt met de gratie van je medespelers. Je kan zelfs niet winnen zonder hun toestemming! Ik denk dat dit spel een van de meest interactieve ervaringen is die je jezelf kan aanmeten; het is echt een constant potje touwtrekken waarvan je aan het einde niet bekaf bent. Ik zou zeer verbaasd zijn als dit spel een vriendschap op het spel zou zetten.

Handleiding: de handleiding is duidelijk, prettig opgebouwd en heeft goede voorbeelden. De doos en zijn onderdelen ogen misschien intimiderend, maar dit spel is heel goed te spelen met beginners. De goede handleiding zorgt er ook voor dat je geen expert aan tafel nodig hebt om dit spel op te pakken; ook een speler zonder 300 bordspellen thuis kan hiermee uit de voeten.

Zoo Vadis is een prachtig stukje eye candy, maar weet daarnaast ook te boeien met zijn gameplay. Beurten gaan snel en geven iedereen opties om mee te doen, waardoor je constant bezig bent. Daarnaast is het ook goed speelbaar als je nog niet zo veel spellen gedaan hebt, waardoor het een hele grote aanrader is voor mensen die het ruilen bij Catan of Monopoly leuk vinden. Zoo Vadis gaat voorlopig nergens heen, behalve naar de spellenavond. Volgens mij zit dit spel voortaan standaard in mijn tas.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat ik verder nog kwijt wil

Zoo Vadis is op dit moment nog lastig te krijgen in de winkel, maar we hebben uit betrouwbare bron vernomen dat hij dit jaar (en waarschijnlijk nog deze zomer!) in je lokale spellenwinkel ligt dankzij uitgever White Goblin Games! Ga dus vooral langs bij je lokale spellenwinkel om te vragen of hij daar ook binnen gaat komen. Mocht je écht niet kunnen wachten, dan is hij ook online te bestellen via de website van Bitewing Games. Ik zou jullie echter liever willen stimuleren om je lokale spellenwinkel te steunen; lokaal winkelen is belangrijk!

Ik heb dit spel van Kickstarter, en heb daar gekozen voor de ‘retail’ versie met kartonnen muntjes. Je kan voor twee tientjes extra alle fiches en bordjes mooier en dikker maken, maar ik denk eigenlijk dat het niet nodig is. Ik ben wel zo iemand die normaal gesproken extra betaalt voor de metalen muntjes, maar verder vind ik upgrades nauwelijks de moeite waard. Het is natuurlijk een optie als je graag wat steviger materieel wilt hebben, maar ik heb die dingen tot nu toe nog niet gemist.

En wat denk jij?

Vind je ook dat het inmiddels wel eens afgelopen mag zijn met die dieren in elk bordspel, of vind je (net als ik) dat het niet wild genoeg kan? Wat zijn jouw ervaringen met negotiation games, en hoe vindt jij dat Zoo Vadis zich daartoe verhoudt? En, natuurlijk, wat is jouw favoriete spel van Reiner Knizia? Laat het me vooral weten in de comments!