Unconscious Mind, of Het Onbewuste in het Nederlands, is een expertspel waarvan men al ruim twee jaar droomt om hem te spelen. En daar is hij dan eindelijk! In dit spel combineer je worker placement met het verzamelen van grondstoffen (inzichten genoemd) en dit laatste gebeurt op een best wel innovatieve manier. Je stapt in de rol van een psychiater aan de zijde van niemand minder dan Sigmund Freud. Je opent je kliniek en probeert zo veel mogelijk cliënten te behandelen door hun dromen te analyseren. Laten we eens kijken of dit je droombaan of een nachtmerrie is.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Hoe speel je Unconscious Mind?

Je speelt er in Unconscious Mind naartoe om je cliënten te behandelen, maar daar heb je zogenaamde inzichten voor nodig, die liggen op je eigen ronde inzichtbord. Om die te krijgen kan je in je beurt ideeën plaatsen op het vergaderbord, dan mag je jouw gekozen actie één of twee keer uitvoeren. Deze acties variëren van het schrijven van boeken voor punten, tot nieuwe tegels in je tableau plaatsen of je therapeut door de stad verplaatsen om daar acties uit te voeren. Met het kiezen van een plekje op dat bord zorg je ervoor dat je tegenstanders datzelfde plekje niet meer kunnen kiezen, maar dat bepaalt ook het tweede deel van je beurt: Het verplaatsen van je inktpot.

Na het plaatsen en uitvoeren van je ideeën mag je ook nog je inktpot verplaatsen en activeren. Als deze bijvoorbeeld bij een rij tegels in je tableau uitkomt mag je al die tegels activeren. Daarmee kan je vaak inzichten op je inzichtbord genereren, versterken of veranderen. Hiermee zorg je ervoor dat je de juiste inzichten voorbereidt om in een volgende beurt je cliënten te kunnen behandelen. Op andere plekken kan je met je inktpot weer andere acties activeren op basis van waar Freud zich bevindt of kan je nieuwe ideeënfiches krijgen. Natuurlijk is dit weer zo’n spel waarbij je op veel plekken punten kan krijgen, dus misschien wil je wel de eerste zijn met alle ideeënfiches, want dan krijg je een bonus.

Een andere optie in je beurt is natuurlijk je cliënten behandelen. Je hebt altijd twee cliënten (behalve in het begin van het spel, dan nog maar één). Elk van hen heeft een manifeste droom en daaronder een latente droom. Als je gaat behandelen mag je de bovenste droom van allebei de cliënten behandelen door de overeenkomstige inzichten te betalen. Je krijgt dan bonussen, punten én mogelijk gaat de verdrietkaart van de cliënt zodat zijn of haar eigenschappen kunnen activeren. Mocht je een cliënt helemaal genezen, dan ontvang je punten en mag je weer een nieuwe naar je praktijk laten komen. Dat had je niet durven dromen toch?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat is daar bijzonder aan?

Unconscious Mind is een zware eurogame waarbij je op veel manieren punten kan halen. Wat ik wel leuk vind aan dit spel is dat je ook op veel verschillende manieren aan grondstoffen, inzichten, kan komen. Je kan dat doen door op bepaalde locaties in de stad veel acties te spenderen of bijvoorbeeld door je tableau goed op te bouwen met technieken en je inktpot als een malle rond en rond laten gaan. Het systeem van de dromen waarbij je niet weet wélke latente droom je krijgt, en dus ook niet weet wat je daarvoor nodig hebt, maar waar je de manifeste droom daar precies bij kan uitzoeken is erg leuk. Daar bovenop komt dan nog de puzzel hoe je jouw inzichten kan versterken en veranderen zodat je in zo min mogelijk beurten zo veel mogelijk cliënten kan behandelen.

In essentie probeer je dus een aantal beurten op te bouwen om te kunnen behandelen of boeken te schrijven. En daarna doe je dat nog een keer, en nog een keer en nog een keer. Is dat echt bijzonder? Nee dat denk ik niet, als ik kijk naar Kanban EV probeer je ook keer op keer toe te werken naar het maken van auto’s, bij Ark Nova werk je toe naar het plaatsen van je dieren en bij Scholars of the South Tigris werk je naar het claimen van de Scholars. Unconscious Mind voelt voor mij dan ook aan als een solide spel met leuke mechanismes dat vooral heel erg mooi uitgevoerd is. Hij speelt niet bijzonder, de mechanismes zijn niet nieuw, maar hij is complex en je moet veel keuzes maken die allemaal invloed op elkaar hebben. En tja, die kaarten zijn wel écht mooi!

Is Unconscious Mind dan bijzonder genoeg? Is hij vernieuwend genoeg? In mijn collectie valt hij denk ik weg tussen andere spellen van gelijkend gewicht, ik heb hem nu vier keer gespeeld en dat voelt wel even genoeg. Als je kijkt naar SETI, die ik eerder reviewde, dan vind ik daar meer vernieuwing in zitten, die valt qua mechanismes en spelgevoel dan toch meer op in mijn spellenkast. Zeker als ik denk aan de variatie, dan komt Unconscious Mind niet direct bovendrijven. Ze hebben hun best gedaan om 7(!) modulaire optionele regels toe te voegen (de Nachtmerries-uitbreiding meegerekend), maar toch verandert dat te weinig in het gevoel en de cadans voor mij. Ben ik dan die kribbige snob met een collectie waar Unconscious Mind niet goed genoeg voor is? Who knows?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Dus, het wachten waard?

Okay Martijn, hij is dus wél goed maar je bent er toch niet uitgelaten over? Dat klopt want Unconscious Mind. Duurt. Lang! Heel. Erg. Lang. En dat vind ik normaal niet erg, als ik maar genoeg te doen heb. Daar zijn grofweg twee opties voor: ofwel heb ik óók iets te doen in de beurt van een ander, ofwel de beurten zijn kort en hebben weinig handelingen. Unconscious Mind heeft dat allebei niet. Je beurten duren niet alleen lang omdat er zoveel keuzes zijn, je hebt ook echt veel handelingen te verrichten. Als ik dan zit te spelen met spelers die net even wat beter en langer nadenken dan ikzelf (ja, die winnen dan ook…), dan zit ik al snel een kwartier of twintig minuten niets te doen. Andermans beurten zijn ook niet interessant genoeg om helemaal aangehaakt te blijven.

Voorbeeldje van een redelijk standaard beurt: Plaats twee ideeën bij de technieken, dan mag je een techniek uitzoeken en de actie die erop staat uitvoeren. Dat is het activeren van een actie in de stad, je telt het aantal symbolen en betaalt je Eureka-fiches bij zodat je 5 acties mag uitvoeren. Daarvan neem je twee grondstoffen, betaal je er twee om inzichten te versterken en neem je een koffie (ook een betaalmiddel in Unconscious Mind). Terug naar de techniek, die plaats je op je bord, is de laatste van de tweede kolom waardoor je een inzichtfiche vrijspeelt en je ook een doelkaart krijgt…dan dat riedeltje nog een keer omdat je nog een tweede techniek mag uitzoeken…en daarna verplaats je jouw inktpot twee plekken en activeer je alle technieken in een kolom. Dat zijn er weer drie waarvan je de volgorde zelf mag kiezen.
Snap je het lange wachten al?

Er zijn vast goede argumenten om het zo vorm te geven, maar ik heb dan toch een voorkeur voor andere spellen van dit gewicht. Ik heb eigenlijk vooral vragen. Waarom is het plaatsen van ideeën gekoppeld aan het verplaatsen van je inktpot? Dat voelt als twee verschillende beurten. Waarom wil je twee cliënten kunnen behandelen in één beurt? Was één niet genoeg? Dan kan je in de volgende beurt de andere behandelen. Zelfs het terugnemen van je ideeën, een soort van pauze-actie, bestaat in Unconscious Mind uit een aantal stappen waarin je keuzes moet maken. En begrijp me niet verkeerd, er zijn veel mensen die dit soort systemen met veel combo’s heel erg waarderen, maar ik speel dan toch liever een ander (maar wel zwaar) spel.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Mijn beoordeling

Gameplay: Het inzichtenbord en de mogelijkheid om ze te veranderen is verfrissend, zeker met de nachtmerries-uitbreiding geeft dit een leuke twist. Verder is het een ‘standaard’ Eurogame. Solide, maar zoals vele anderen.

Speelbaarheid: De vele acties die je in een beurt na elkaar moet uitvoeren zijn mij toch echt net wat teveel. Ik zou deze graag meer opgesplitst zien in meerdere beurten zodat je minder lang op elkaar hoeft te wachten.

Kwaliteit: Je hoort het van iedereen en ze hebben gelijk: De uitvoering van Unconscious Mind is echt super! Hele mooie componenten die echt top uitgevoerd zijn. Ook de glanzende kaarten (optioneel bij te krijgen) zijn machtig mooi en de transparante verdrietkaarten zijn heel goed uitgevoerd.

Duurzaamheid: Ondanks de modules die je kan combineren om elke keer tot net iets anders te komen voelt het voor mij toch weer hetzelfde. Het zou mooi zijn als het ideeënbord ook anders zou kunnen. Al ben ik misschien verwend door spellen als Teotihuacan.

Interactie: De interactie zit hem echt in het blokkeren van de actieplekken en dat is wat jammer. Ik begrijp het, maar ik zou graag iets doen in de beurt van een ander of iets doen waar een ander van baalt.

Lang verhaal kort: Ik ga hem (helaas) niet in mijn collectie houden. Ik weet het, deze mening is niet populair met zo’n mooie uitvoering en de kwaliteit van alle componenten. Ook de gameplay is echt wel goed, maar ik mis net die X-factor. Misschien is hij dan toch net te laat gekomen, datzelfde gevoel had ik ook al met Endless Winter (ook van Fantasia Games) na Lost Ruins of Arnak met ongeveer dezelfde mechanismes.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat vind jij?

Unconscious Mind is super populair en het wordt niet altijd gewaardeerd als je het bekritiseert. Heb jij ook zo’n mening die niet populair is? Is er een spel dat jou niet kan boeien terwijl iedereen razend enthousiast is? Laat het me weten in de comments!