Wij moesten even in onze armen knijpen, toen we te horen kregen dat we dé Reiner Knizia mochten interviewen. Voor wie hem nog niet kent, Reiner is de bedenker van meer dan 800 bordspellen. Regenwormen, Lost Cities, De zoektocht naar El Dorado, Ra en zo dus nog een hele waslijst. Wij waren benieuwd naar de man achter al deze veelgespeelde spellen!

Yorom en ik zaten zenuwachtig in een online meeting naar elkaar te staren. We zouden over enkele ogenblikken een van de grootmeesters in de bordspelwereld spreken: Reiner Knizia. Het eerste dat opvalt wanneer Reiner inlogt, is zijn welbekende rode strikje. In de achtergrond zagen we een ladekast vol met onuitgebrachte mechanieken, waar Reiner nog aan sleutelde. Aan de andere kant stonden meerdere awards die de beste man inmiddels verdiend heeft. Er verscheen een glimlach, we stelden ons voor en de zenuwen waren in één klap weg.

Reiner Knizia is in eerste instantie een enthousiasteling, net zoals jij en ik. Een man die leeft voor bordspellen, geniet van bijzondere mechanieken en dol is op het spelen van een spelletje. Aan de andere kant merk je dat hij écht leeft voor het bedenken van nieuwe mechanieken. Hij aanschouwt het maken van een nieuw bordspel als een soort puzzel. En terwijl we aan het praten waren, voelde het alsof hij ons meenam in dat denkproces.

Lees het interview onder de afbeelding >

Geen jaloezie, maar een drijfveer

Ondanks de omvang van zijn oeuvre vroegen Yorom en ik ons toch af of ook Reiner Knizia nog jaloers kan worden van een ander ontwerp. “Ik kom regelmatig prachtige spellen tegen op beurzen”, vertelt Reiner. “Het eerste wat dan opvalt is de presentatie van zo’n spel. Dát moet lokken. Ik kom ook weleens spellen tegen die dan mechanisch lijken op iets dat ik zelf heb ontworpen, maar veel beter is gepresenteerd. Dat motiveert me om nog eens een blik te werpen op mijn eigen spellen. Ik moet zorgen dat mijn spellen niet alleen mechanisch goed in elkaar zitten, ze moeten ook goed presenteren.”

Reiner verkoopt zijn bordspelideeën aan uitgevers over heel de wereld. “Ik geloof dat een spel alleen goed landt, als de bedenker en uitgever goed samenwerken. Ik doe mijn best om mijn spellen zo perfect mogelijk af te leveren, en dan moet de uitgever daar een perfecte presentatie omheen bouwen. Als een van ons niet genoeg z’n best doet, zal het spel geen lange levensduur krijgen. Dat is natuurlijk erg vervelend, zeker omdat ook mijn naam op de doos staat.”

Samenwerken met uitgevers

Een bekend voorbeeld dat Reiner naar voren haalde, is het spel L.A.M.A. “Toen ik het aan de uitgever presenteerde, heette het Mosquito. Maar muggen zijn niet zulke sympathieke dieren. De uitgever kwam met het idee om voor lama’s te gaan. Ik denk dat die verandering een groot verschil heeft gemaakt in het succes van het spel; zo’n samenwerking is fijn! Het liefst kies ik een uitgever uit die op zo’n manier met me samenwerkt. Dan weet ik zeker dat zij ook hun steentje bijdragen om een zo perfect mogelijk spel uit te geven.”

Reiner werkt zijn spellen bijna compleet uit, voor hij ze aan een uitgever presenteert. “Als zij akkoord gaan, en ermee aan de slag gaan, laat ik het proces los. Zodra de uitgever klaar is om te drukken, neem ik nog een kijkje. In de ideale wereld knik ik dan alleen ‘ja’, maar dat gebeurt helaas niet zo vaak. De grootste drempel? Een goed regelboekje schrijven. Ik heb daar de afgelopen 40 jaar veel werk in verricht. Eerlijk gezegd is dat niet het werk dat ik graag doe, maar wel het werk dat belangrijk is voor het spel.”

Lees het interview onder de afbeelding >

Niemand wilde Regenwormen uitgeven

“Je weet nooit zeker of een spel een succes gaat worden”, vertelt Reiner. “Je kan jaren werk in een spel stoppen, en nog zo je best doen om het perfecte spel af te leveren, maar je weet nooit of het gaat lukken. Ook ik heb een gezonde dosis geluk nodig om succes te hebben. Positieve eerste recensies zijn ook belangrijk.”

Sommige themas zijn succesvoller dan anderen. “Een Lord of the Rings spel heeft de naam natuurlijk al mee. Voor zo’n spel zijn de verwachtigen al gelijk wat hoger en heb je gelijk een grote hoeveelheid aandacht. Sommige spellen zoals L.A.M.A., Regenwormen en Lost Cities, verwacht je niet zoveel van en ontploffen ineens. De grap is, ik heb jarenlang gezocht naar een uitgever voor Lost Cities en Regenwormen. Niemand had interesse! Maar dat betekent niet perse dat het spel slecht is. Ik ben blij dat ik daarmee heb doorgezet. Ik wist zeker dat het een goed spel was, en dat blijkt!”

Reiner Knizia’s onverwachte flops

“Sommige spellen zijn niet zo populair als ik zelf had gehoopt. Vaak geef ik ze dan later nog eens een kans met een ander thema, of een andere draai. We hebben een aantal klassieke spellen zoals Eufraat en Tigris, Samurai en Amun-Re; die werden gelijk populair en zijn ook nu nog succesvol. De Veilingmeesters van Amsterdam is zo’n spel waarvan ik meer had verwacht. Daar kijk ik dan een paar jaar later nog eens naar en dan breng ik het opnieuw uit met een nieuw thema.”

Maar kunnen we dan een nieuwe versie van De Veilingmeesters van Amsterdam verwachten? “Volgend jaar komt er een nieuwe versie uit. Ik vervang dan wat dingen, voeg er iets aan toe. De grote veilingklok wordt vervangen voor iets anders. Een nieuwe generatie spelers krijgt het dan in handen. Hopelijk sluit het nu wel aan.”

“De tijden zijn natuurlijk ook veranderd wat betreft de presentatie van bordspellen. De nieuwe Veilingmeesters van Amsterdam gaat uitkomen via Kickstarter bijvoorbeeld. Daardoor kunnen we investeren in mooiere onderdelen en het spel een hele andere start geven. De vorige keer dat Veilingmeesters uitkwam, bestond Kickstarter nog niet. Dus ik ben benieuwd wat dat gaat doen.”

Ontwerpprocessen en voortborduren

Er wordt weleens gezegd dat Reiner Knizia in trilogieën werkt. Een tile-laying trilogie met Eufraat en Tigris, Samurai en Through the Desert of een veiling trilogie met Ra, Modern Art en Medici bijvoorbeeld. Maar niks blijkt minder waar. “Ik ben er niet op die manier mee bezig. Wanneer ik me verdiep in een onderwerp als tile-laying, dan graaf ik naar schatten binnen dat onderwerp. Ik duik ineens een oud-Griekse schat op, en ga daarmee aan de slag.”

“Door steeds verder en dieper te graven in hetzelfde genre, kan ik meerdere spellen maken die daarbij passen. Mensen die veel van bordspellen weten, zien dat dan als een trilogie, maar voor mij is het puur wat ik op dat moment opduik. Ik heb daardoor ook geen designer’s block, omdat ik eigenlijk nooit naar een blanco vel hoef te kijken. Ik heb zo veel ideeën waar ik mee aan de slag kan dat ik eigenlijk nooit na hoef te denken over waar ik nu aan wil gaan werken.”

Iets wat we de laatste tijd steeds vaker zien, is dat Reiner ook steeds vaker voortborduurt op zijn oude spellen. Wanneer een uitgever daar om vraagt, of als hij, zoals hij dat zelf zegt, een nieuwe schat heeft gevonden. “Ik wil mezelf niet kopiëren, en ook voorkomen dat mensen straks zeggen dat ik geen ideeën meer heb. Dat zit mijn ontwerpproces soms ook in de weg. Dan heb ik een mechaniek gevonden dat ergens goed bij past, maar dat laat ik gaan omdat ik het al voor een ander spel heb gebruikt. Daarbij wil je als ontwerper ook nooit een ander kopiëren, je wil je spelers immers iets nieuws geven.”

“Aan de andere kant wil je soms wel bewust een zusterspel maken, dat naast een ander sterk merk kan staan. Lost Cities en De Zoektocht Naar El Dorado hebben bijvoorbeeld nieuwe versies die sterk lijken op het origineel, maar toch iets bieden dat het originele spel niet heeft. Ik haal daar ook veel plezier uit. Zo kunnen we een ouder ontwerp opnieuw onder de aandacht krijgen en zien dat mensen daar opnieuw mee spelen terwijl ze ook wat nieuws krijgen.

“We brengen ook niet zomaar een nieuw spel of een uitbreiding uit, er moet echt iets nieuws zijn. Met El Dorado, een deckbuilding spel, hadden we heel veel uitbreidingen kunnen maken, aangezien een deckbuilder zich daar goed voor leent. Maar we kozen er toch voor om daar terughoudend in te zijn, en in plaats daarvan een nieuwe stand-alone versie met The Golden Temples uit te brengen.”

El Dorado: De Gouden Tempels

“Ik mag dit misschien niet zeggen, omdat het nog niet aangekondigd is, maar ik heb zelf het verhaal van El Dorado doorontwikkeld met personages uit echte expedities. 999 Games heeft de licentie en waarschijnlijk gaat het als eerste in Nederland uitkomen, maar verder kan ik er nog niet zo veel over zeggen. We hadden het eerder al over het verschil tussen designer en uitgever; zij moeten de aankondigingen verder doen, maar ik kan wel een kleine teaser de wereld in helpen. En verder moeten we nog even geduldig zijn.”

Schatten, opgravingen en mythologie

Tijdens het gesprek met Reiner Knizia valt ons nog iets op. “Ik bespeur in ons gesprek wel dingen als graven en schatten als terugkerend thema. Is dit een thema van een van de spellen waar je momenteel aan werkt”, vraagt Melt. Reiner lacht en kijkt een beetje betrapt. “Ik vind geschiedenis fascinerend”, antwoord hij. “Ik heb al zoveel spellen gemaakt over Rome en Egypte, dat ik inmiddels een verbod heb op dat onderwerp. Archeologie is nu mijn nieuwe obsessie, er ligt een wereld vol fascinerende onderwerpen begraven.”

“Kort antwoord, ja. Er ligt hier een spel waar ik het niet over mag hebben, met een fascinerend verhaal. Het gaat over geschiedenis, avontuur en ook over graven. Ik heb er nu al een half jaar niet aan gewerkt, maar ik heb een paar nieuwe ideeën waar ik aan werk. Dat is mijn droom – geef me een maand om hieraan te werken!”

Roll & Write Knosos

“Het genre roll and write is zo’n schat waar ik nu naar blijf graven. Een van de uitgevers wil meer roll and write-spellen uitbrengen. Dat thema past goed bij schatgraven. Je neemt steeds een stapje verder en vindt dingen. Het spel heeft nu de werktitel Knosos. Je speelt van opgraving naar opgraving, met elk unieke eigenschappen. We hebben al wat verschillende opgravingen gemaakt, maar Knosos is het klapstuk! Daar vind je uiteindelijk het labyrinth en de minotaurus. “

Voor inspiratie kijkt Reiner naar het échte leven. “Ik ben op zoek gegaan naar bekende opgravingen, en las over onderwerpen die me weer op nieuwe ideeën brachten voor nieuwe levels. Maar ik heb hier nu al teveel over verteld!”

Het ontwerp achter Marabunta

Als je het aan Yorom vraagt, is Marabunta een bijzonder spel waarin allerlei spelmechanieken samenkomen. Maar hoe is dat spel tot stand gekomen? “Ik ben altijd op zoek naar nieuwe ontwerpen, bij Marabunta begon dat met ‘kiezen of delen’. Eén iemand snijdt de taart en de ander mag kiezen welk stuk ze willen hebben. Een heel bekend systeem, en ik vroeg me af hoe ik daar een spel van kon maken.” Marabunta stond op de planning om een merk te worden met meerdere titels. “Helaas is het erg lang uitgesteld, en de pandemie zorgde ervoor dat het bij één spel is gebleven. Toch zie ik een hoop potentie binnen dit mechanisme.”

“Ik wilde een roll and write spel maken, waarbij twee spelers op hetzelfde bord speelden. Meestal zijn roll and writes erg solitair, maar nu heb je ineens een fascinerende interactie doordat je op hetzelfde bord werkt. Er zijn veel momenten in het spel waarop je je medespeler helemaal niets gunt, maar je niet echt een keuze hebt.”

Zo ook Pick a Pen: “Natuurlijk hadden we gekleurde dobbelstenen kunnen toevoegen. Maar een potlood heeft ook zes kanten. Ik ben echt trots op het idee, het is zo simpel, maar als je er nu naar kijkt is dat simpele idee de basis van een reeks spellen geworden! Pick a Pen gaat inmiddels naar Amerika toe. Zo’n idee als dit moet je zorgvuldig mee omgaan. Goede ideeën zijn zeldzaam, die moet je niet verspillen.”

Lees het interview onder de afbeelding >

Bordspellen over 10 jaar

Yorom en ik realiseerde ons dat ons interview bijna ten einde was, maar de nieuwsgierigheid was groot; hoe ziet Reiner Knizia de toekomst van deze hobby ontvouwen. Hij moet lachen als hij de vraag hoort, “Natuurlijk stellen jullie me deze vraag als laatste – deze heeft het langste antwoord! Ik ben echter wel altijd een beetje bang voor deze vraag, aangezien er namelijk niet echt een goed antwoord op is.”

“Over tien jaar zullen er ongetwijfeld nog veel bordspellen worden gespeeld. Of zijn dat famous last words? Spellen zijn een spiegel van de tijd waarin we leven, en overal waar je kijkt zie je digitale middelen. Voor mij maakt het niet uit of ik op een bedrukt speelbord speel of op een digitaal bord, dat is enkel een manier van presenteren. Ik denk dat bordspellen daarin gewoon mee zullen gaan met de tijd. Als we naar trends kijken, dan zie je dat het gewoon geluk is.”

“Maar goed, uiteindelijk zijn de echt succesvolle spellen de leuke uitzonderingen. Het is dus vrijwel onmogelijk om te proberen om te voorspellen en te analyseren wat over vijf jaar populair is. Maar goed, het zou ook maar saai zijn als ik het altijd wist. We kunnen alleen maar rondgraven en kijken wat voor schatten we opduiken.”