Unconscious Mind, of Het Onbewuste in het Nederlands, is een expertspel waarvan men al ruim twee jaar droomt om hem te spelen. En daar is hij dan eindelijk! In dit spel combineer je worker placement met het verzamelen van grondstoffen (inzichten genoemd) en dit laatste gebeurt op een best wel innovatieve manier. Je stapt in de rol van een psychiater aan de zijde van niemand minder dan Sigmund Freud. Je opent je kliniek en probeert zo veel mogelijk cliënten te behandelen door hun dromen te analyseren. Laten we eens kijken of dit je droombaan of een nachtmerrie is.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Wat een productie! (All-in versie met playmats, luxe componenten en extra mooie kaarten van Keep Exploring Games) | foto: Mmaartijn
Hoe speel je Unconscious Mind?
Je speelt er in Unconscious Mind naartoe om je cliënten te behandelen, maar daar heb je zogenaamde inzichten voor nodig, die liggen op je eigen ronde inzichtbord. Om die te krijgen kan je in je beurt ideeën plaatsen op het vergaderbord, dan mag je jouw gekozen actie één of twee keer uitvoeren. Deze acties variëren van het schrijven van boeken voor punten, tot nieuwe tegels in je tableau plaatsen of je therapeut door de stad verplaatsen om daar acties uit te voeren. Met het kiezen van een plekje op dat bord zorg je ervoor dat je tegenstanders datzelfde plekje niet meer kunnen kiezen, maar dat bepaalt ook het tweede deel van je beurt: Het verplaatsen van je inktpot.
Na het plaatsen en uitvoeren van je ideeën mag je ook nog je inktpot verplaatsen en activeren. Als deze bijvoorbeeld bij een rij tegels in je tableau uitkomt mag je al die tegels activeren. Daarmee kan je vaak inzichten op je inzichtbord genereren, versterken of veranderen. Hiermee zorg je ervoor dat je de juiste inzichten voorbereidt om in een volgende beurt je cliënten te kunnen behandelen. Op andere plekken kan je met je inktpot weer andere acties activeren op basis van waar Freud zich bevindt of kan je nieuwe ideeënfiches krijgen. Natuurlijk is dit weer zo’n spel waarbij je op veel plekken punten kan krijgen, dus misschien wil je wel de eerste zijn met alle ideeënfiches, want dan krijg je een bonus.
Een andere optie in je beurt is natuurlijk je cliënten behandelen. Je hebt altijd twee cliënten (behalve in het begin van het spel, dan nog maar één). Elk van hen heeft een manifeste droom en daaronder een latente droom. Als je gaat behandelen mag je de bovenste droom van allebei de cliënten behandelen door de overeenkomstige inzichten te betalen. Je krijgt dan bonussen, punten én mogelijk gaat de verdrietkaart van de cliënt zodat zijn of haar eigenschappen kunnen activeren. Mocht je een cliënt helemaal genezen, dan ontvang je punten en mag je weer een nieuwe naar je praktijk laten komen. Dat had je niet durven dromen toch?
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Weer een tevreden client die van zijn verdriet af is | foto: Mmaartijn
Wat is daar bijzonder aan?
Unconscious Mind is een zware eurogame waarbij je op veel manieren punten kan halen. Wat ik wel leuk vind aan dit spel is dat je ook op veel verschillende manieren aan grondstoffen, inzichten, kan komen. Je kan dat doen door op bepaalde locaties in de stad veel acties te spenderen of bijvoorbeeld door je tableau goed op te bouwen met technieken en je inktpot als een malle rond en rond laten gaan. Het systeem van de dromen waarbij je niet weet wélke latente droom je krijgt, en dus ook niet weet wat je daarvoor nodig hebt, maar waar je de manifeste droom daar precies bij kan uitzoeken is erg leuk. Daar bovenop komt dan nog de puzzel hoe je jouw inzichten kan versterken en veranderen zodat je in zo min mogelijk beurten zo veel mogelijk cliënten kan behandelen.
In essentie probeer je dus een aantal beurten op te bouwen om te kunnen behandelen of boeken te schrijven. En daarna doe je dat nog een keer, en nog een keer en nog een keer. Is dat echt bijzonder? Nee dat denk ik niet, als ik kijk naar Kanban EV probeer je ook keer op keer toe te werken naar het maken van auto’s, bij Ark Nova werk je toe naar het plaatsen van je dieren en bij Scholars of the South Tigris werk je naar het claimen van de Scholars. Unconscious Mind voelt voor mij dan ook aan als een solide spel met leuke mechanismes dat vooral heel erg mooi uitgevoerd is. Hij speelt niet bijzonder, de mechanismes zijn niet nieuw, maar hij is complex en je moet veel keuzes maken die allemaal invloed op elkaar hebben. En tja, die kaarten zijn wel écht mooi!
Is Unconscious Mind dan bijzonder genoeg? Is hij vernieuwend genoeg? In mijn collectie valt hij denk ik weg tussen andere spellen van gelijkend gewicht, ik heb hem nu vier keer gespeeld en dat voelt wel even genoeg. Als je kijkt naar SETI, die ik eerder reviewde, dan vind ik daar meer vernieuwing in zitten, die valt qua mechanismes en spelgevoel dan toch meer op in mijn spellenkast. Zeker als ik denk aan de variatie, dan komt Unconscious Mind niet direct bovendrijven. Ze hebben hun best gedaan om 7(!) modulaire optionele regels toe te voegen (de Nachtmerries-uitbreiding meegerekend), maar toch verandert dat te weinig in het gevoel en de cadans voor mij. Ben ik dan die kribbige snob met een collectie waar Unconscious Mind niet goed genoeg voor is? Who knows?
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Het ideeënbord, kies één van de acties en voer die vervolgens één of twee keer uit | foto: Mmaartijn
Dus, het wachten waard?
Okay Martijn, hij is dus wél goed maar je bent er toch niet uitgelaten over? Dat klopt want Unconscious Mind. Duurt. Lang! Heel. Erg. Lang. En dat vind ik normaal niet erg, als ik maar genoeg te doen heb. Daar zijn grofweg twee opties voor: ofwel heb ik óók iets te doen in de beurt van een ander, ofwel de beurten zijn kort en hebben weinig handelingen. Unconscious Mind heeft dat allebei niet. Je beurten duren niet alleen lang omdat er zoveel keuzes zijn, je hebt ook echt veel handelingen te verrichten. Als ik dan zit te spelen met spelers die net even wat beter en langer nadenken dan ikzelf (ja, die winnen dan ook…), dan zit ik al snel een kwartier of twintig minuten niets te doen. Andermans beurten zijn ook niet interessant genoeg om helemaal aangehaakt te blijven.
Voorbeeldje van een redelijk standaard beurt: Plaats twee ideeën bij de technieken, dan mag je een techniek uitzoeken en de actie die erop staat uitvoeren. Dat is het activeren van een actie in de stad, je telt het aantal symbolen en betaalt je Eureka-fiches bij zodat je 5 acties mag uitvoeren. Daarvan neem je twee grondstoffen, betaal je er twee om inzichten te versterken en neem je een koffie (ook een betaalmiddel in Unconscious Mind). Terug naar de techniek, die plaats je op je bord, is de laatste van de tweede kolom waardoor je een inzichtfiche vrijspeelt en je ook een doelkaart krijgt…dan dat riedeltje nog een keer omdat je nog een tweede techniek mag uitzoeken…en daarna verplaats je jouw inktpot twee plekken en activeer je alle technieken in een kolom. Dat zijn er weer drie waarvan je de volgorde zelf mag kiezen. Snap je het lange wachten al?
Er zijn vast goede argumenten om het zo vorm te geven, maar ik heb dan toch een voorkeur voor andere spellen van dit gewicht. Ik heb eigenlijk vooral vragen. Waarom is het plaatsen van ideeën gekoppeld aan het verplaatsen van je inktpot? Dat voelt als twee verschillende beurten. Waarom wil je twee cliënten kunnen behandelen in één beurt? Was één niet genoeg? Dan kan je in de volgende beurt de andere behandelen. Zelfs het terugnemen van je ideeën, een soort van pauze-actie, bestaat in Unconscious Mind uit een aantal stappen waarin je keuzes moet maken. En begrijp me niet verkeerd, er zijn veel mensen die dit soort systemen met veel combo’s heel erg waarderen, maar ik speel dan toch liever een ander (maar wel zwaar) spel.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Ook in de stad is genoeg te doen, 6 locaties met ieder een berg aan mogelijke acties | foto: Mmaartijn
Review inladen…
Mijn beoordeling
Gameplay: Het inzichtenbord en de mogelijkheid om ze te veranderen is verfrissend, zeker met de nachtmerries-uitbreiding geeft dit een leuke twist. Verder is het een ‘standaard’ Eurogame. Solide, maar zoals vele anderen.
Speelbaarheid: De vele acties die je in een beurt na elkaar moet uitvoeren zijn mij toch echt net wat teveel. Ik zou deze graag meer opgesplitst zien in meerdere beurten zodat je minder lang op elkaar hoeft te wachten.
Kwaliteit: Je hoort het van iedereen en ze hebben gelijk: De uitvoering van Unconscious Mind is echt super! Hele mooie componenten die echt top uitgevoerd zijn. Ook de glanzende kaarten (optioneel bij te krijgen) zijn machtig mooi en de transparante verdrietkaarten zijn heel goed uitgevoerd.
Duurzaamheid: Ondanks de modules die je kan combineren om elke keer tot net iets anders te komen voelt het voor mij toch weer hetzelfde. Het zou mooi zijn als het ideeënbord ook anders zou kunnen. Al ben ik misschien verwend door spellen als Teotihuacan.
Interactie: De interactie zit hem echt in het blokkeren van de actieplekken en dat is wat jammer. Ik begrijp het, maar ik zou graag iets doen in de beurt van een ander of iets doen waar een ander van baalt.
Lang verhaal kort: Ik ga hem (helaas) niet in mijn collectie houden. Ik weet het, deze mening is niet populair met zo’n mooie uitvoering en de kwaliteit van alle componenten. Ook de gameplay is echt wel goed, maar ik mis net die X-factor. Misschien is hij dan toch net te laat gekomen, datzelfde gevoel had ik ook al met Endless Winter (ook van Fantasia Games) na Lost Ruins of Arnak met ongeveer dezelfde mechanismes.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
En dit is dus die mooie productie, prachtige afbeeldingen met Holofoil kaarten (los te verkrijgen) | foto: Mmaartijn
Wat vind jij?
Unconscious Mind is super populair en het wordt niet altijd gewaardeerd als je het bekritiseert. Heb jij ook zo’n mening die niet populair is? Is er een spel dat jou niet kan boeien terwijl iedereen razend enthousiast is? Laat het me weten in de comments!
Retrieving and displaying data from https://boardgamegeek.com/xmlapi2/thing?id=329500
Welkom in Middle Earth, hier gaat het hard tegen hard. Het goede vecht tegen het kwade, The Fellowship tegen Sauron. Het nieuwste spel in deze wereld is The Lord of The Rings: Duel for Middle Earth. Of nouja, nieuw, het is eigenlijk 7 Wonders Duel, maar dan met wat aanpassingen en een nieuw thema. Dan rijzen er natuurlijk vragen op: Welke is beter? Ik heb 7 Wonders Duel al, moet ik LoTR: Duel For Middle Earth dan nog kopen? Was het echt nodig om deze nog uit te brengen? Laten we eens kijken, maar mocht je nu al nieuwsgierig zijn naar mijn mening: Ik vind hem heel erg gaaf!
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Gollum! Of toch die gluiperige kleine Hobbitsen? | foto: Mmaartijn
Hoe speel je The Lord of the Rings: Duel for Middle Earth?
The Lord of the Rings: Duel for Middle Earth is een spel voor twee spelers waar één van jullie het reisgezelschap (geel) en de ander de kwaadaardige Sauron (grijs) speelt. Het spel wordt voornamelijk gespeeld door kaarten uit het aanbod te nemen, ze voor je neer te leggen en ze dan direct activeren. Dit doe je drie rondes lang. En wat wil je daarmee bereiken? Ofwel je queeste voor de ring aan het einde brengen ofwel de steun krijgen van alle zes de rassen ofwel Midden-Aarde veroveren. Heb je één van die drie bereikt, dan win je direct.
Voor zover het thema, afgezien van de afbeeldingen. Als je aan de beurt bent mag je een open kaart pakken. Die komen in verschillende kleuren, gele kaarten geven je geld, de blauwe laten je vooruit gaan op het spoor van de Ring, groene kaarten zorgen voor allianties en rode kaarten laten je legers in de steden plaatsen. De kaarten kunnen voorwaardes hebben, afgebeeld met icoontjes, en daarvoor heb je grijze kaarten nodig. Elk icoon dat je mist kost je een munt.
In plaats van een kaart nemen mag je hem ook verkopen aan de bank voor geld, maar dat is lame en doe je alleen als je écht geld tekort hebt of als je echt niet wilt dat je tegenstander die kaart krijgt. De derde optie is het bouwen van een fort. Er liggen namelijk ook drie forten die je kan bouwen als je de afgebeelde kosten betaalt. Deze geven je een leuke bonus en laten je een toren op de betreffende stad plaatsen. Dat is mooi, want je legers kunnen van de kaart geveegd worden, maar je toren zal altijd blijven staan.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Ta, tatataaa, ta ta taaa (dreigende Lord of The Rings muziek hier) | foto: Mmaartijn
Wat is daar bijzonder aan?
Het zit hem in de naam: The Lord of the Rings: Duel for Middle Earth laat je duelleren. Elke actie die je doet zorgt er mogelijk voor dat er een goede actie voor je tegenstander beschikbaar komt. De kaarten liggen over elkaar en ze zijn niet allemaal opengedraaid, maar neem je een kaart weg en blijft er een niet-afgedekte kaart achter? Dan wordt die opengedraaid zodat hij meteen voor je tegenstander beschikbaar is. Dat maakt dat je altijd moet afwegen tussen wat je zelf wilt en wat je vooral je tegenstander niet gunt. En dat is leuk!
Die leuke afwegingen worden nog beter als je bedenkt dat je direct wint als je één van de drie doelen bereikt. Je moet dus in de gaten blijven houden hoever jij en je tegenstander gevorderd zijn ten opzichte van die doelen. Als je bijvoorbeeld vijf verschillende groene kaarten hebt en er wordt een zesde opengedraaid, dan hoef je die maar te pakken en heb je direct gewonnen. Zorg er dus voor dat je tegenstander dus altijd ten minste twee stappen van het behalen van de doelen is.
Je wilt natuurlijk goed timen wanneer je welke kaarten pakt, maar óók welke forten je gaat bouwen. Deze kosten flink wat, maar geven je ook enorme voordelen! En dan is het simpelweg zaak om ervoor te zorgen dat je over de juiste grondstoffen beschikt of dat je genoeg geld hebt. Dan toch die kaart maar verkopen aan de bank, zodat je genoeg hebt om een fort te bouwen voordat je tegenstander dat doet…
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Nemen we de ringen of gaan we op oorlogspad? | foto: Mmaartijn
Ja leuk, maar dit is toch gewoon 7 Wonders Duel?
Dit spel bestaat toch al? Lord of the Rings: Duel for Middle Earth is inderdaad een nieuwe implementatie van 7 Wonders Duel. Er zijn wel een paar aanpassingen gemaakt. Laten we beginnen met het handelen: elk van je ontbrekende iconen kost je gewoon één munt die je aan de bank betaalt. Dat is een stuk eenvoudiger dan de iconen controleren bij je tegenstander zoals in het origineel. Vind ik dat erg? Nee hoor, ik vind deze nieuwe manier wel prettig.
Een andere aanpassing is groter van aard. Er zijn namelijk geen punten te verdienen in dit spel, de blauwe kaarten laten je vooruitgaan op het spoor van de ring. Die ziet er erg cool uit trouwens! Ik vind het ook een stuk leuker dan punten verzamelen en er zijn ook nog kleine bonussen op die track, die kunnen nog best tactische keuzes opleveren.
En tot slot: Midden-Aarde. Dit is zoveel thematischer dan het gevechtsspoor in 7 Wonders Duel! Hier heb je bij elke kaart de keuze uit twee steden om je legertroepen te plaatsen. Dat maakt het lekker strategisch, enerzijds om je aanwezigheid in Midden-Aarde te vergroten en anderzijds om je tegenstander weg te drukken. Wat jammer is, is wel dat deze winconditie de dominante van de drie lijkt te zijn, van alle potjes die ik heb gespeeld werd hiermee gewonnen. Of zou dat aan onze speelstijl liggen?
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Holland Casino: Spreid je kansen | foto: Mmaartijn
Review inladen…
Mijn beoordeling
Gameplay: De regels zijn eenvoudig, maar het bereikt zoveel diepgang! Door de drie wincondities blijf je scherp op je eigen doel én dat van je tegenstander.
Speelbaarheid: Het speelt heel vlot en zeker vanaf ronde twee heb je echt in elke beurt een betekenisvolle keuze die je maakt. Je verveelt je geen moment.
Vormgeving: Ja hij is heel mooi, maar het had nog mooier kunnen zijn! Ik zou heel graag de namen van de karakters terugzien op de kaarten en wat meer variatie in de tekeningen op de ringkaarten zou leuk zijn. Dat plastic spoor voor de ring is super trouwens!
Duurzaamheid: Bij ons win je eigenlijk altijd door je aanwezigheid in Midden-Aarde, dat is een beetje jammer. Toch maar eens kijken of de andere wincondities ook te halen zijn. Ik verwacht ook dat er op een dag behoefte is aan een uitbreiding.
Interactie: 100% positief! Wat je niet wilt, en dan bedoel ik écht niet, dat je tegenstander slechts één stap verwijderd is van een doel. Als je een kaart open draait die je tegenstander precies nodig heeft verlies je direct. Daarom is elke beurt er één waarbij je moet nadenken over je eigen actie én over die van je tegenstander.
The Lord of the Rings: Duel for Middle Earth is denk ik wel het leukste spel dat ik dit jaar op Spiel heb gekocht. Deze zal vaak op tafel komen omdat hij snel speelt en heel erg rijk aan spelervaring is. Er zijn maar weinig spellen die zo interactief zijn als deze. En ja, het is eigenlijk 7 Wonders Duel met wat aanpassingen, maar daardoor is hij wel veel leuker dan zijn voorganger.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Nazgul op hobbitjacht | foto: Mmaartijn
Wat is verder nog kwijt wil
Lord of the Rings: Duel for Middle Earth is echt een heel tof spel, dat ten eerste. Maar het begint met kiezen of je als Het Reisgenootschap of als Sauron wilt spelen. Dan zou je denken dat die allebei anders zijn, maar helaas: er zit geen verschil in deze twee, ze spelen exact hetzelfde. Zelfs het spoor waarop de Nazgûl en hobbits zijn afgebeeld is identiek. Dus mijn oproep naar de heren Bauza en Cathala: Kom snel met een uitbreiding die het spel asymmetrisch maakt! Laat mij het gevoel geven dat ik een good guy of juist een bad guy ben! Dank u wel.
Ik ben overigens wel echt fan van Lord of The Rings, dus mij heb je sowieso. Bij andere spellen maakt het thema me veel minder uit. Dune heeft dat voor mij bijvoorbeeld, al vind ik de bordspellen wel weer heel gaaf. Yorom heeft daar gelukkig meer over geschreven, dat vind je hier.
Kleine doos met veel speelplezier | foto: Mmaartijn
Wat vind jij?
Er zijn natuurlijk al veel spellen met het Lord of the Rings-thema, welke vind jij goed? Wat zou je aanraden naast Lord of the Rings: Duel for Middle Earth? Laat het me weten in de comments!
Retrieving and displaying data from https://boardgamegeek.com/xmlapi2/thing?id=421006
De Tsjechen van Czech Games Edition hebben weer flink uitgepakt. Wanneer ze een nieuw spel uitbrengen weet je een paar dingen zeker: 1) Het wordt een hit, 2) Het is een goede productie en 3) Het ziet er fantastisch uit! SETI is een middelzware eurogame die in het rijtje van Tzolk’in, Alchemists, De Verdwnen Ruïnes van Arnak en Through the Ages mag aansluiten. We gaan in SETI op zoek naar buitenaards leven en ik kan je al verklappen: Die ga je vinden. Richt je schotels op een doel en gesp je riem vast want SETI schiet tot grote hoogte!
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Het zonnestelsel staat het middelpunt van de aandacht | foto: Mmaartijn
Hoe speel je: SETI?
In SETI probeer je jouw satellieten te lanceren, in een baan om een hemellichaam te krijgen en die te scannen naar buitenaards leven. Je doet dat, zoals je bij een eurogame kan verwachten, door één actie per beurt te spelen tegen betaling van wat grondstoffen, in dit geval credits of energie. Onder deze acties vallen het lanceren van een satelliet, deze in een baan om een planeet brengen, laten landen, scannen en data analyseren. Je hebt ook een spelersbord voor je neus waar deze acties afgebeeld worden, hierop kan je ze ook opwaarderen zodat je meer bonussen krijgt bij het uitvoeren ervan.
Je hebt ook een aantal kaarten in je hand waarmee je acties kan uitvoeren. Veel van deze kaarten geven je één van de basisacties, maar dan nét iets beter. Daarnaast kunnen ze missies beschrijven die extra bonussen geven als je ze volbrengt. Echter kunnen deze kaarten ook gebruikt worden voor kleine gratis acties, die je zeker nodig gaat hebben in het spel. Dus ga je de hoofdactie op de kaart spelen of gebruik je hem voor de gratis actie maar gebruik je die hoofdactie niet? Keuzestress krijg je er bij SETI gratis bij.
Het bord bestaat uit draaiende schijven waarover je satellieten zich bewegen. Hiermee worden sectoren gevormd, daar kan je scannen naar data om overwinningspunten en datapunten te verdienen. Deze datapunten kan je vervolgens analyseren om zo dichter bij het vinden van buitenaards leven te komen. Dit levert natuurlijk ook weer punten op en als er genoeg gevonden wordt dan ontdek je een nieuwe levensvorm, maar daarover straks meer.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
De ruimte scannen of landen, allemaal voor de publiciteit | foto: Mmaartijn
Wat is daar bijzonder aan?
Er zijn twee dingen in SETI die ik je graag laat weten. Ten eerste: er staan in het regelboek heel veel componenten die je nog niet klaar hoeft te leggen. Hoezo niet? Wat is dat voor iets geks?!? Nou, je gaat op zoek naar buitenaards leven en je gaat ook twee soorten E.T.’s vinden. Je weet alleen nog niet welke van de vijf dat zullen zijn. Dat wordt gedurende het spel pas bekend als de spelers meer gescand en geanalyseerd hebben. Wanneer er voldoende informatie is, pas dan wordt de levensvorm ontdekt en zal die meedoen in het spel.
Die levensvormen hebben ieder unieke spelregels. Ik heb ze inmiddels alle vijf gezien en ik kan je vertellen dat je jouw bedachte strategie nog eens goed onder de loep neemt. Ze lokken je echt uit om die nieuwe mechanismes te gebruiken en daar veel punten mee naar binnen te harken. Ik vind het echt heel gaaf om zo gedurende het spel nieuwe mechanismes geïntroduceerd te krijgen die het spel net wat anders maken. Tegelijkertijd zijn ze zo ontworpen dat er maar een paar regels veranderen waardoor je niet eerst een half uur aan het lezen bent voordat je door kan spelen. Super!
En dan bijzonder onderdeel nummer 2: de draaiende borden. SETI is zo gemaakt dat er bij verschillende acties ook verschillende systemen gaan draaien rondom de zon. Alleen de dichtstbijzijnde hemellichamen, de binnenste twee ringen of alle drie. Hierdoor komen je satellieten in andere sectoren of worden ze overvallen door een meteorietenstorm. In mijn review over Weirdwood Manor begon ik ook al over draaiende schijven, maar dat was niets vergeleken met dit. SETI maakt dit mechanisme super thematisch! Waar ze dat in Weirdwood Manor ook proberen, is dat hier direct vanzelfsprekend. Maar…mijn brein blijft het nog steeds lastig vinden om zo beurten vooruit te plannen.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
We hebben leven gevonden! | foto: Mmaartijn
Duizelend door de opties
De eerste keer dat ik SETI speelde had ik er behoorlijk wat moeite mee om te zien hoe alle mechanismes in elkaar draaiden. In zijn kern is het een eenvoudig actiesysteem waarin je jouw acties gaat opwaarderen om ze beter te maken. Wat het voor mij lastig maakte is dat je samen met anderen de datapunten gaat verzamelen en dat de sectoren de hele tijd draaien. Om de datapunten te pakken die jij wilt hebben moet je dan net in de juiste sector zitten en dat vooraf plannen ging mijn pet even te boven. Misschien moet je dat ook niet doen na een hele dag uitleggen op Spiel.
Het tweede spel ging al een stuk beter en de derde keer ging als vanzelf. De grote stapel kaarten met verschillende acties zijn dan niet meer bedreigend maar er zijn leuke combo’s uit te halen. Doordat elke kaart op meerdere manieren ingezet kan worden heb je ook elke keer de lastige afweging hoe je jouw handkaarten het best kan gebruiken en welke je uit het aanbod erbij wilt hebben. En soms wil je een kaart alleen maar hebben omdat hij je de inkomsten geeft die je de volgende ronde nodig denkt te hebben. Ik ken andere spellen waarbij je al na een paar potjes door denk te hebben welke strategie goed werkt, bij SETI verwacht ik dat dit punt gelukkig nog heel lang uitblijft.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Dit vind ik dus mooie artwork | foto: Mmaartijn
Review inladen…
Mijn beoordeling
Gameplay: Het ontdekken van de aliens en daarmee nieuwe regels is heel erg vernieuwend. Samen met het draaiende zonnestelsel maakt dit een erg uniek en thematisch spel. Alle acties interacteren op de juiste mate met elkaar en er zijn geen gekke regels te vinden.
Speelbaarheid: Klein minpuntje, je speelt door totdat je moet passen omdat je niets meer kan of wilt doen. Met spelers die last hebben van Analysis Paralysis wordt het dan een lange zit omdat ze al vele beurten vooruit willen plannen om optimaal hun ronde uit te spelen.
Vormgeving: The best! Goede iconen, mooie kaarten en een super soepel ronddraaiend zonnestelsel. Alleen een led-lampje in de zon zou het nog kunnen verbeteren (ja, dat gaan we écht nog doen 😛 )
Duurzaamheid: Er zijn maar vijf buitenaardse rassen, maar doordat je er pas tijdens het spel achter komt welke meedoen blijft de combinatie goed. De flinke stapel aan kaarten maakt dat je elke keer weer nieuwe combo’s moet zoeken dus dat is ook fijn. Mijn voorspelling voor volgend jaar: er komt een uitbreiding met nieuwe soorten aliens.
Handleiding: Deze had wat mij betreft wat duidelijker gemogen, al heb ik geen idee hoe dan. Mijn gevoel is dat ik middenin het regelboek begon omdat het spelstructuur werd uitgelegd, daarna een paar acties en toen gingen ze verder in op andere onderdelen.
Ik weet dat ik op de hype-train gesprongen ben, maar ik denk dat ik veilig kan zeggen dat de hype niet voor niets is. SETI zal bij menig eurogamer vaak op tafel komen vanwege zijn solide gameplay en goed in elkaar gedraaide spelmechanismes. Ik ben eigenlijk ook niet van het ruimtethema, maar bij SETI vind ik het juist weer heel gaaf, en dat zegt wat.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Mijn actiebord, er valt nog veel op te waarderen | foto: Mmaartijn
Wat ik verder nog kwijt wil
Ik heb SETI tot nu toe alleen maar gespeeld met twee en drie spelers. Ik vind drie spelers het beste aantal, dan is er voldoende interactie en hoef je niet eindeloos te wachten tot de datapunten van een sector waaraan jij werkt allemaal gevuld zijn. Met twee spelers had ik daar wel last van en werd het vliegwiel toch net even te langzaam op gang gebracht. Ik verwacht SETI echter nooit met vier spelers te gaan spelen, dat duurt mij te lang. Ik ken mezelf, dan speel ik niet optimaal omdat ik het geduld niet heb, moet ik passen en mag ik vervolgens een half uur lang voor drinken en versnaperingen zorgen terwijl de rest doorspeelt.
Van deze designer, Tomáš Holek, waren er trouwens nóg twee populaire nieuwe spellen dit najaar: Galileo Galilei en Tea Garden. We zijn er druk mee bezig zodat je daar binnenkort op Bordspellencafé ook meer over kan lezen.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
ET phone home | foto: Mmaartijn
Wat vind jij?
SETI is vast niet het enige spel die nieuwe regels introduceert terwijl het spel gespeeld wordt. Het eerste wat in mij opkomt is een klein spel waarin je zélf de regels mag veranderen: Fluxx. Heb jij nog andere goede spellen waarin dit gebeurt? Laat het me vooral weten in de comments.
Retrieving and displaying data from https://boardgamegeek.com/xmlapi2/thing?id=418059
Oei, ik liet net een theekopje kapotvallen. Nouja, dan repareer ik dat wel door het te lijmen met gesmolten goud. Klinkt vreemd? In Japan niet, daar geloven ze dat deze reparatie bij de historie van het theekopje hoort. In Kintsugi is dat precies wat je gaat doen: servies verzamelen, het kapot gooien en dan repareren voor nog meer punten. Snake drafting, met de klok mee en daarna tegen de klok in een kaart kiezen, staat hier centraal in het korte spel van een kwartiertje. Trek je kimono aan en ga zitten, kopje thee?
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Verzamel servies en laat het vooral niet kapotvallen | foto: Mmaartijn
Hoe speel je Kintsugi?
Kintsugi bestaat uit een stapel kaarten waar serviesgoed op is afgebeeld. In elke ronde zal je twee kaarten pakken uit het aanbod en aan je collectie toevoegen. Dit doe je op een ‘snake draft’-manier die ik tot nu toe altijd de Catan-stijl noemde blijkbaar, daar plaats je één voor één met de klok mee het eerste huisje en daarna nog een keer maar dan tegen de klok in. Terug naar Kintsugi, stel je bent met drie spelers, dan leg je zeven kaarten van de stapel op tafel, beginnend bij de startspeler en met de klok mee pak je er allemaal één en daarna doe je dat tegen de klok in nog een keer. Je krijgt dus twee nieuwe kaarten in een ronde en per kaart kies je of je hem wilt houden of liever wilt verkopen voor koban (gouden munten). Deze heb je namelijk later nodig.
Aan het einde van de ronde blijft er één kaart liggen en ligt er nog één op de stapel. Al je servies van die twee soorten valt dan stuk, deze draai je en je mag je koban uitgeven om ze te repareren. Je draait ze dan naar de achterzijde die meer waard is, dat servies kan ook niet meer kapotvallen.
Als de stapel leeg is eindigt het spel en moet je het kapotte servies wegleggen. Het servies dat nog intact of gerepareerd is levert punten op. Elke soort heeft een andere manier van scoren. Zo krijgt bijvoorbeeld de speler met de meeste theebussen zes punten en vermenigvuldigen schoteltjes de punten voor de kopjes die je hebt.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Laat ik de vaas de theebus of het schoteltje liggen om te laten vallen? | foto: Mmaartijn
Wat is daar bijzonder aan?
Dus, in een ronde pak je kaarten en verzamel je ze. That’s it? Dat was precies mijn gedachte bij de uitleg, maar tijdens het spelen kom je erachter dat het stiekem heel erg tactisch en leuk is. De snake draft zorgt er namelijk voor dat je moet kiezen wat er voor de andere spelers overblijft, maar ook welk servies kapot zal vallen. En voor dat laatste heb je weer genoeg koban nodig, maar dan heb je weer minder servies om te houden. Keuzes, keuzes, keuzes.
Wat bij mij pas later klikte is dat je in Kintsugi juist wél wilt dat je servies kapot valt. Ik ben geneigd om zo te kiezen dat hetgeen dat overblijft (en dus kapot zal vallen) de soorten servies zijn die vooral bij tegenstanders liggen. Maar, dan repareren zij die en is hun servies meer waard geworden! Damn, dom van mij, niet meer doen. Dus: nieuwe focus. Ik ga zo selecteren dat mijn eigen servies kapot valt, maar nu geef ik juist goede combo’s weg aan de anderen. Aarghh! En ik maar denken dat het een rechtlijnig simpel spel was.
Eerlijk is eerlijk, ik las de regels, ging aan de gang en kon de fun nog niet zien in het spel. Hoe kan een spel met maar één mechanisme (okay, twee: het repareren aan het einde van de ronde vergat ik even) nou leuk zijn? Kaarten pakken, sets scoren en klaar dacht ik. Maar het is wel echt verrassend hoe leuk dit korte spel uitpakt. En Kintsugi is natuurlijk niet de enige waarbij je een collectie opbouwt en die pas aan het einde scoort. Denk maar eens aan Cascadia of Faraway. Daar bestaat je beurt ook simpelweg uit iets plaatsen in je tableau om aan het einde van het spel te scoren. En ook dat is verdomd leuk! Lees hier en hier wat wij van Cascadia en Faraway vonden.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Dat bord uit die Zweedse winkel is maar weinig punten waard | foto: Mmaartijn
Alleen maar goud en komt het spel zonder scheuren weg?
Kintsugi is kort, vlot en is zeker na een potje of twee heel tof, het bevat stiekem veel meer tactiek dan dat je zou denken. Het blijft wel belangrijk om juist die interactie op te zoeken. Als spelers vooral naar hun eigen kaarten kijken en niet veel met anderen bezig zijn, dan zal het spel tegenvallen. Het is dus zaak om aan te sporen veel rekening te houden met anderen om het spel leuker te maken.
De artwork werkt hier ook niet helemaal in mee. Het onderscheid tussen de intacte grijze kant en de gerepareerde kant van de kaarten mag van mij duidelijker. Ook wordt de scoring van sommige soorten servies niet direct begrepen. Scoren kopjes zonder schoteltjes nou wel of niet? En moeten ze dezelfde kleur hebben? Ik heb het opgezocht: nee dat hoeft niet. Daarnaast lijken de icoontjes voor het kopje en de kom toch wel erg veel op elkaar. Maar ja, speel het een keer of twee, misschien drie, en je gaat deze vragen niet meer hebben.
Komt het dan veel op tafel? Dat weet ik niet, na een zwaar spel is deze echt wel leuk om mee af te sluiten. Ik denk wel dat je hem regelmatig moet spelen om de lol er in te blijven houden. Hoe langer je hem niet speelt, hoe meer je de toffe strategieën vergeet en dat zal het speelplezier wel minder maken. Conclusie: Binnen handbereik houden en dan komt het goed.
Review inladen…
Mijn beoordeling
Gameplay: In het begin was ik niet onder de indruk, maar dat komt doordat ik de waarde van gebroken servies niet goed wist in te schatten. Als je dat goed bij alle spelers onder de aandacht weet te brengen, dan is het een tof spel!
Speelbaarheid: Je speelt het spel écht in 15 minuten en dat is top. De spelvoorbereiding bestaat uit het schudden van een stapel kaarten en de koban op tafel leggen, daarna kan je direct beginnen. De snake draft houdt iedereen bij het spel en de scoring is goed bij te houden.
Vormgeving: De grijze/witte kanten van de kaarten zijn voor mij te weinig onderscheidend als je snel over de tafel kijkt. Ook de kommen en de kopjes zijn niet heel duidelijk, dat is jammer. Verder doet de vormgeving en het materiaal wat het moet doen.
Prijs/kwaliteit: Het kleine doosje kost je €16, dat is een mooi bedrag dat ik er graag voor over heb.
Handleiding: Prima handleiding met voorbeelden over de scoring. Het was wel mooi geweest als je bijvoorbeeld de meer bijzondere scoring zoals kop-en-schotel er beter in uitgelegd was.
Kintsugi is een spel dat je snel even tussendoor speelt en waar je elke keer meer van gaat houden. Je eigen tableau opbouwen is iets wat altijd al wel bevredigend werkt, maar hier hebben ook de kaarten die je niet selecteert direct invloed op je spel. Dat maakt dat Kintsugi met haar eenvoudige regels toch diepgang bereikt. Je gaat toch net even langer nadenken en om je heen kijken wat de impact op je tegenspelers is. Pluspunt voor de interactie dus, deze mag in mijn collectie blijven.
Wat ik verder nog kwijt wil
Ik speel met mijn vrienden veel zware Eurogames en dan is het voor mij lastig om een spel als Kintsugi op tafel te krijgen helaas. Het spel is wat mij betreft dan ook meer een familiespel waarbij je snel even tussendoor een spelletje doet. Op de doos staat 10+, maar ik ga hem toch al snel eens met mijn dochters van acht en zeven proberen, het is namelijk wel een hele mooie introductie voor set-collection en het draften van kaarten. Zo kom ik er toch nog aan toe om deze kleinere spellen te spelen en draagt het weer bij aan de opvoeding. Nog een paar jaar en dan kunnen ze meespelen met de grotere spellen als De Verdwenen Ruïnes van Arnak.
Nog een kleine tip ter afsluiting: Zorg er voor dat je versnaperingen bij het spel in plastic- of bamboebakjes serveert. Dat scheelt je een hoop goud om al je servies te lijmen!
Ziet er mooi uit toch? | foto: Mmaartijn
Wat vind jij?
Kintsugi is gebouwd om het mechanisme ‘snake draft’. Zijn er ook andere spellen die in je opkomen waarbij één mechanisme centraal staat? Ik ben benieuwd, laat het vooral weten in de comments!
Retrieving and displaying data from https://boardgamegeek.com/xmlapi2/thing?id=359974
Het Witte Kasteel: Dé hype van Spiel 2023 in een kleine doos die tot de nok toe gevuld is. Overal hoor je over dat spel waarbij je in totaal slechts negen beurten speelt. Dat is weinig! Voelt het dan wel volwaardig aan en hoezo staat er dan 80 minuten op de doos? We zijn inmiddels een jaar verder, hoe staat dit kennersspel in Japanse setting er nu voor?
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Wat een mooie materialen komen er uit de doos | foto: Mmaartijn
Hoe speel je: Het Witte Kasteel?
In Het Witte Kasteel staan drie soorten stamleden en hun gebieden centraal: Hovelingen in het kasteel, krijgers in het hof van Himeji en tuiniers… tja, in de tuin. Aan het einde van het spel zijn al je stamleden op het bord een aantal punten waard. Het is het je taak om ze daar te krijgen, zo veel mogelijk! En dat doe je in 3 rondes waarin je elk 3 beurten speelt.
Je beurt bestaat uit het kiezen van de laagste of hoogste dobbelsteen van een kleur, die zet je vervolgens in op één van de actieplekken op het bord. Leg je meer ogen neer dan aangegeven dan krijg je geld voor het verschil, maar je moet betalen als het er minder zijn. Waarom zou je dan kiezen voor lage dobbelstenen? Nou, die geven je toegang tot extra bonussen die je eerder hebt verzameld.
Je mag daarna op je gekozen plek de acties uitvoeren die overeenkomen met de kleur van je dobbelsteen. Vaak krijg je hier grondstoffen voor of kan je de beurtvolgorde beïnvloeden, maar meestal zal je grondstoffen betalen en één van je stamleden plaatsen. Een goede planning is hierbij het allerbelangrijkste, want vaak zal na het plaatsen van een stamlid weer een vervolgactie komen die mogelijk ook weer vervolgacties met zich meebrengt. Het Witte Kasteel draait dus om het combineren van je acties en over het algemeen geldt: des te meer combo’s je kan uitvoeren, des te meer stamleden je tijdens het spel speelt en hoe hoger je score zal zijn.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Blauw focust duidelijk op de krijgers | foto: Mmaartijn
Wat is daar bijzonder aan?
Het Witte Kasteel is zo ontworpen dat het elke keer een puzzel is. Je wilt meer uit je acties halen dan je tegenstanders en dat doe je door steeds de beste combinaties te zoeken. Daarom hebben ze het spel zo ontwikkeld dat de herspeelbaarheid voorop staat. Iedere keer dat je het speelt liggen de kleurcombinaties bij de acties anders verdeeld. De acties zelf staan op kaarten afgebeeld en zijn dus ook willekeurig verdeeld, daarnaast worden kaarten tijdens het spel ook vervangen en moet je daar je ideale spel op aanpassen.
Een leuk mechanisme in Het Witte Kasteel is ook dat elke actie twee keer gekozen kan worden. Bovenop de eerste dobbelsteen mag namelijk nog een tweede geplaatst worden en de kosten of opbrengsten worden bepaald aan de hand van het verschil met de eerste dobbelsteen. Speelt je tegenstander dus een 1 omdat die daar een leuke bonus voor op diens bordje heeft liggen, dan kan jij daar mooi een 6 op leggen om een stapel munten te krijgen die je straks nodig hebt om je hovelingen het kasteel in te sturen.
Maar moet je dan niet heel erg veel geluk hebben met de worp van de dobbelstenen? Dat valt mee, want aan het begin van de ronde worden ze geworpen, op volgorde gelegd en is het al duidelijk wat er beschikbaar is. Wanneer een speler een dobbelsteen pakt moet dat één van de buitenste zijn en zal er voor de volgende speler één van de dobbelstenen die eerst niet aan de buitenkant lag beschikbaar zijn. Je moet dus ook opletten wat de speler na jou wil hebben zodat je niet die dobbelsteen per ongeluk vrijspeelt.
Artikel gaat verder na de afbeelding >
Bruggen in de tuinen van het paleis met dobbelstenen die je nog kan kiezen | foto: Mmaartijn
Feeling hot, hot, hot
Is dit spel dan echt zo bijzonder? Laten we eens kijken: Het Witte Kasteel was het op één na meest populaire spel in de releaselijst van Spiel 2023. Het is sindsdien niet meer verdwenen uit The Hotness op Boardgamegeek en staat met een gemiddelde beoordeling van 8.0 op plek 133 van de beste spellen aller tijden. Hij is genomineerd in de categorie kennersspellen van de Nederlandse Spellenprijs 2024 en het zal me niets verbazen als dit spel de prijs ook in de wacht sleept. Het Witte Kasteel stond zélfs als eervolle vermelding tussen de beste spellen van 2023 van Yorom!
Dit spel in een kleine doos van zo’n €30 komt dan ook niet uit de lucht gevallen. Het is de spirituele opvolger van De Rode Kathedraal, die in een gelijkende doos voor dezelfde prijs komt. Ook daar kies je jouw acties met dobbelstenen en probeer je jouw spel zo goed mogelijk op te bouwen. Er gaan trouwens geruchten rond dat het succes van De Rode Kathedraal de oorzaak is van het lange wachten op Het Witte Kasteel. De ontwikkelaars moesten en zouden een spel maken dat minstens even zo goed was, daarom bleven ze het aanpassen en verbeteren totdat ook Het Witte Kasteel in hun ogen een perfect spel was.
Drukte op de trainingsvelden | foto: Mmaartijn
Review inladen…
Mijn beoordeling
Gameplay: Dit spel speelt echt super. De acties zijn duidelijk en goed te volgen, er is geen verborgen informatie en je kan gemakkelijk zien wat de andere spelers doen. De complexiteit zit hem hier vooral in de strategie en niet in de regels.
Vormgeving: De voorkant van de doos is erg mooi! Was de rest ook maar in die stijl. Ik ben een eurogamer en ik ben niet vies van fletse kleuren en een iconisch design, sterker nog: het doet wat het moet doen. Maar om nou te zeggen dat het voelt alsof je in Japanse sferen bent…dat is een tegenvallertje.
Duurzaamheid: Omdat het voornamelijk puzzelen en zoeken is naar de beste combinaties hebben de makers er voor gezorgd dat er zo veel mogelijk onderdelen elke keer anders zijn tijdens het spel. Welke dobbelsteenacties op welke plek komen, welke kaarten je kan gebruiken en welke tuin-acties er zijn, alles is elke keer anders. Top!
Prijs/kwaliteit: Het spel zit lekker in een compacte doos en kost dan ook maar zo’n €30 euro terwijl je een spelervaring krijgt waar duurdere spellen u tegen zeggen.
Interactie: Precies genoeg, je wilt vroeg aan de beurt zijn om de juiste dobbelstenen te kiezen, je wilt rekening houden met wat er over blijft en je wilt op tijd de juiste actiekaarten kunnen pakken. En toch kan je mooi je eigen spel spelen.
Wat ik verder nog kwijt wil
Het Witte Kasteel was één van de spellen die ik dit jaar moest spelen op het NK bordspellen en heb het dus flink wat keren gespeeld. We speelden daar trouwens ook Forest Shuffle, waar Christiaan nog een mooi artikel voor geschreven heeft.
De winnaar in ons NK-potje van Het Witte Kasteel had 59 punten (zelf had ik er 39, dus laten we daar maar niet over beginnen) en ik heb al gehoord dat de teams die voor het EK trainen al over de 100 punten zijn gegaan. Soms heb je dus van die potjes waarin het allemaal even niet lekker loopt of juist supergoed. In mijn geval zijn dat allebei redenen om hem snel nog een keer te spelen. Pas dus op, het spel is verslavend 😉
En ten slotte toch nog even hypen. Een jaar na dato komt er op Spiel 2024 al een uitbreiding voor Het Witte Kasteel uit en ook die staat bovenaan in de hotlist. Ik weet nog niet of de uitbreiding het spel een vergevingsgezinder karakter geeft of niet, maar er is maar één manier om daar achter te komen…
De hovelingen in het kasteel maken het de keizer naar de zin | foto: Mmaartijn
Wat vind jij?
Ben jij wel eens meegegaan met een hype? Welke was dat? En bleek die hype het achteraf waard te zijn of heb je jezelf er op verkeken? Laat het me weten in de comments!
Retrieving and displaying data from https://boardgamegeek.com/xmlapi2/thing?id=371942
We gebruiken technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Op onze website vind je Google Adsense en een aantal ‘domme’ advertenties die passen bij het thema Bordspellen. Voor Google Adsense wordt je cookie gebruikt om je passende advertenties te tonen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen we gegevens zoals bladeren, gedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Cookies weigeren heeft géén negatieve impact op de website.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
