Inmiddels hebben we, als het op producties van bordspellen aankomt, de gouden eeuw bereikt. Het lijkt wel alsof het tegenwoordig niet gek genoeg meer kan nu uitgevers dankzij monster hits als Scythe en Everdell doorhebben dat de consument sneller mooie bordspellen koopt. Daardoor zijn eigenlijk alle spellen die je tegenwoordig in de winkel kan vinden mooi. Iets waar ik voorstander van ben, maar zijn dingen tegenwoordig niet té mooi?

Dat klinkt raar natuurlijk – hoe kan er nou te veel van een goed ding zijn? Ik ga hieronder bespreken wat volgens mij nou het probleem is, en stellen hoe ik daarmee om wil gaan in het vervolg. Zet je discussiepet maar op, we gaan het er even over hebben.

Wat is het probleem nou eigenlijk?

Dit is natuurlijk het schoolvoorbeeld van een luxeprobleem. Mensen die al langer in de hobby meedraaien, kunnen zich waarschijnlijk nog de dagen herinneren dat je blij mocht zijn als er iets ander dan houten blokjes in je doos zaten. De meeples bij Carcassonne waren een openbaring, en de overstap van blokjes naar representatieve figuren in Agricola werd gezien als een revolutie – ik weet het, dingen waren anders. En toch vind ik dat we te ver doorgeschoten zijn.

Het voelt alsof het tegenwoordig onmogelijk is om een doos te openen zonder dat je wordt besprongen door miniatuurtjes, speciale dobbelstenen en genoeg stukken hout om een jaar je open haard te stoken. Dat, terwijl de spellen zelf (dat wil zeggen, wat je met die onderdelen doet) niet revolutionair mee zijn gegroeid. Begrijp me niet verkeerd – ik zeg zeker niet dat vroeger alles beter was! Ik vraag me alleen af of deze verschuiving daadwerkelijk in het voordeel is van de consument. Sterker nog, ik betwijfel dat het in het voordeel is van de consument.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Score inflatie

Ik begin met iets van persoonlijke aard; het maakt het recenseren van bordspellen moeilijker. Dit is typisch een probleem voor mensen zoals ik, vooral ook omdat wij bij bordspellencafe.nl de productie en de onderdelen van een bordspel meenemen in de beoordeling. Als jij (in sommige gevallen fikse sommen) geld uit gaat geven aan een bordspel, dan is het belangrijk dat je weet of het dan allemaal snor zit in die doos. Ik denk echter dat het een vertekend beeld geeft van wat je in de doos aan gaat treffen – de spelervaring.

Nu zal ik de eerste zijn die toegeeft dat onderdelen wel degelijk bijdragen aan de ervaring van een bordspel; ik speel Root ook liever met leuke meeples en prachtig artwork van Kyle Ferrin. De realiteit is echter dat ik niet bij Root terug blijf komen voor de meeples – ik blijf Root spelen omdat de gameplay ijzersterk is. Root overleeft de Dominant Species test, aangezien ik dat spel ook met blokjes en kegeltjes zou spelen. Cuba Libre is daar het perfecte voorbeeld van. Vergelijkbaar asymmetrisch, maar veel minder mooi. En toch speel ik het met evenveel liefde als Root. Beide games zijn blijvers omdat de gameplay sterk is.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Als alles mooi is, is niks mooi

Ik neem graag een kijkje bij de spellenwinkel. De spellenwinkels in Amersfoort en Utrecht zien mij regelmatig langskomen om gewoon even te struinen, zodat ik een beetje een idee heb van wat er te koop is. De afgelopen paar jaar heb ik de planken vol zien stromen met de meest prachtige bordspellen, ten koste van meer spartaans ogende spellen die wellicht even leuk zijn. Logischerwijs verkopen mooiere dingen beter, en uitgevers zien dat ook. Daardoor staan nu de eerder homogeen beige planken vol met homogeen mooie dozen. We zitten reeds aan de andere kant van de bell curve, waardoor de eerdere diversiteit (tijdens de transitie van alleen maar beige naar alleen maar mooi) volledig is verdwenen!

Ik ga in dit artikel niet klagen over de proliferatie van specifieke thema’s; bepaalde thema’s zijn nou eenmaal modieus, en ik snap dat uitgevers dingen willen verkopen. Waar ik veel meer tegenaan loop is dat op dit moment niks er nog tussenuit springt als je de planken bekijkt, tenzij de uitgever echt risico heeft genomen. Leder Games blijft er tussenuit springen dankzij Kyle Ferrin (ik beloof dat ik op ga houden over Leder Games), maar wat blijft er daarna nog over? Niks toch? Al die andere games lijken als twee druppels water op elkaar. Ironisch genoeg blijven alleen de traditionele euro games over, aangezien die vast bleven houden aan hun beige esthetiek. Daardoor zijn Concordia en Hansa Teutonica ineens radicalen geworden, terwijl zij eerst gewoon de status quo volgde.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

De spullen wapenwedloop

Oké, jij bent een uitgever en je voelt de bui al hangen. Je hebt je nieuwe potentiële kaskraker in handen, en bent op zoek naar een manier om dat spel op te laten vallen. Het is geen simpel kaartspel zoals Trio, dus er vallen een hoop opties weg. De competitie heeft al diens budget tegen prachtig artwork en luxe onderdelen aangegooid, en de realisatie dient zich aan; of je gaat groter dan de competitie en blaast de kosten van je productie enorm op, of je gaat kleiner met de productie en verdriedubbelt de kans dat niemand je spel koopt. Wat zou jij doen?

Het feit dat veel uitgevers zich nu gedwongen lijken te voelen om te participeren in een soort spullen wapenwedloop is (wat mij betreft) het meest consument onvriendelijke deel van dit verhaal. Je ziet dit al jaren gebeuren op Kickstarter (kijk bijvoorbeeld maar naar wat er gebeurde bij An Age Contrived), maar het lijkt ook steeds meer te gebeuren bij spellen die gewoon in de winkel uitkomen. Tierelantijntjes die toegevoegd worden om het spel meer op te laten vallen, die tegelijk ook de kosten vele malen hoger maken voor de consument. De kosten voor luxegoederen zoals bordspellen zijn al aan het stijgen; waarom draagt de consument dan ook nog de lasten voor wat in de praktijk weinig meer is dan een marketing campagne?

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Enkel kaft, zonder verhaal

En dan komen we bij de grootste delinquent uit – uitgevers die extravagante producties en gimmicks gebruiken om te verbloemen dat het spel zelf eigenlijk niet zo veel diepgang en inhoud heeft. Ik ben hier zelf ook herhaaldelijk ten prooi aan gevallen, want uiteindelijk ben ik toch een ekster. Arcana Prophetia is prachtig, maar had evenveel interessante keuzes als een menukaart met één optie. Comanauts was doordrenkt met stijl en artwork (om maar te zwijgen over het verhalenboek, wat toen nog gloednieuwe tech was), maar werkte slechter dan een opoefiets in een gracht in Amsterdam. Ik heb hier een paar duizend woorden over Eila and Something Shiny, een zelfde soort verhaal. Je trapt er gewoon in, en dan hebben ze je geld al.

Ik moet toegeven dat ik hier vooral een vaststelling doe en niet echt een oplossing kan leveren, aangezien het normaliseren van producties die minder extravagant zijn, niks doet om dit probleem op te lossen. Het minimaliseren van de discussies over producties kan dat echter wel, aangezien de negatieve berichtgeving over dergelijke spellen dan meer focus krijgt. De gesprekken gaan dan niet over het feit dat “het spel problemen heeft, maar de productie is prachtig!” en bericht in plaats daarvan enkel dat “het spel grote problemen heeft”. Ik twijfel er niet aan dat je als consument minder vaak je geld uitgeeft aan een teleurstelling als uitgevers niet meer zo buitensporig beloond worden voor het verhullen van problemen in een mooi laagje verf.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Waar komen we dan nu op uit?

Dat alles bij elkaar genomen leidt mij ertoe om te zeggen dat het wel een tandje minder mag. Al is dat ook raar natuurlijk; waarom zou ik dingen minder mooi willen maken? Laat ik het als volgt formuleren: ik zou graag zien dat er op de markt meer ruimte is voor spellen die sterke mechanieken ondersteunen met meer spartaanse esthetiek en onderdelen. Spellen zoals Watergate en Marabunta doen veel met weinig, en leunen veel meer op mechanieken dan op looks. Dat is een keuze die ik erg kan waarderen, aangezien het naar mij uitstraalt dat de uitgever vertrouwen heeft in diens spel, in plaats van de looks.

Ik neig er nu ook naar om in het vervolg spellen niet meer te beoordelen op de productie, tenzij we echt te maken hebben met iets spectaculairs. Eila and Something Shiny had van mij bijvoorbeeld een meer accuraat cijfer gehad als ik de productie niet mee zou tellen, en hetzelfde geldt waarschijnlijk voor Harmonies. Ik denk dat mijn beoordelingen nuttiger zijn voor de lezer als ik de productie wel bespreek, maar niet beoordeel. Op die manier ligt de nadruk veel meer op waar die het nuttigst is – de gameplay.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat ik verder nog kwijt wil

Hopelijk is duidelijk dat mijn argumenten vooral pro consument ingestoken zijn. Ik blijf terugkomen bij Leder Games, maar dat is vooral ook omdat zij (wat mij betreft) vooraan lopen hierin. Kijk naar wat ze met Arcs hebben gedaan: een core game met hout en kartonnen fiches voor een redelijke prijs, miniaturen als losse upgrade voor mensen die dat willen, en de campaign mode die veel mensen niet aan gaan raken als losse expansion. Dat is wat mij betreft een klantvriendelijk model; alle tierelantijntjes als losse pick-ups voor fans, met een volledig en bevredigend core product als basis. Echt top.

Er zijn ook andere uitgevers die lof verdienen! Devir Games doet al jaren goede dingen door zo veel mogelijk spullen in kleine, betaalbare dozen te stoppen zonder te veel foefjes. Kijk bijvoorbeeld maar naar The Red Cathedral of naar The White Castle; het is duidelijk dat hier een overweging heeft plaatsgevonden en dat ze consequent kiezen voor een balans tussen gimmick en klantvriendelijkheid. Ik hou daarvan. Het is dus niet alleen maar gedoe, en hopelijk kijken andere uitgevers meer naar dit model in de toekomst.

Het artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat vind jij?

Mag het van jou ook wel een tandje minder, of zit ik te overdrijven? Laat het me vooral weten in de comments!