The Vale of Eternity was een van de spellen van Spiel 2023 met de meeste hype, en het was dan ook stijf uitverkocht voordat de beurs überhaupt was begonnen. Gelukkig heeft uitgever Geronimo Games het spel nu naar Nederland gehaald, aangezien ik sinds Spiel allemaal zeer lovende berichten over dit spel bleef horen. Maar goed, berichten zijn natuurlijk niet genoeg! Was dit spel het wachten waard, of bezwijkt het onder het gewicht van diens eigen hype? Tijd om te gaan kijken!

Hoe speel je The Vale of Eternity?

spelers mogen om de beurt kaarten uit het midden ‘draften‘. De kaarten die ze draften, mogen ze vervolgens op hand nemen, uit het midden verkopen voor runestones of spelen door runestones te betalen. De kaarten kunnen allemaal verschillende dingen, en je probeert een coherente engine te bouwen van deze kaarten. De vijf verschillende kleuren hebben ook allemaal een eigen karakter, waardoor je goed moet kijken hoe je dingen combineert. Lukt je dat goed, dan ga je gaandeweg steeds meer punten scoren! Scoort er iemand 60 punten, dan is het spel na die ronde voorbij. Lukt dat niet voor het einde van ronde 10, dan wint degene met de meeste punten!

Daar zitten echter wel wat haken en ogen aan. Runestones komen in drie maten, en je mag in totaal maar vier runestones hebben. Heb je een runestone waardoor je te veel voor een beest betaalt terwijl je hem speelt? Dan krijg je ook geen wisselgeld. Verder mag je maar een beperkt aantal beesten in je tableau hebben liggen, gelijk aan de ronde van het spel. In ronde 1 mag je er dus maar eentje, terwijl je er in ronde acht wel acht mag hebben. Het gaat dus niet alleen om het vinden en kopen van die sterke kaarten, maar je moet ook goed plannen om je engine systematisch beter op te bouwen.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat is daar bijzonder aan?

Er zijn inmiddels al veel engine builders, te veel om op te noemen denk ik, maar The Vale of Eternity onderscheidt zich met de engines die je kan bouwen. Bij The Vale of Eternity gaat er een stukje van m’n brein aan wat ik vroeger veel bij Magic the Gathering gebruikte. De draft bij dit spel voelt heel bevredigend, en de engines die je kan bouwen in dit spel zijn heel erg wild. De laatste engine die ik had heeft gewonnen doordat ik de kaart Tengu opnieuw en opnieuw kon spelen, terwijl ik die hiervoor eigenlijk een beetje negeerde – dat is cool game design! De designer heeft goed zijn best gedaan om kaarten te maken die beter zijn in sommige contexten, en daar hou ik van.

Je merkt op wel meer plekken dat er goed is nagedacht over hoe het spel in elkaar zit. Het deck bestaat uit kaarten in vijf kleuren, en die kleuren hebben elk een eigen identiteit. De designer heeft daarna goed nagedacht hoe hij ervoor kan zorgen dat je goed beloond wordt voor het interacteren met die identiteit, en hoe hij je kan stimuleren om kleuren met elkaar te combineren (zodat je niet ‘gewoon’ maar één kleur gaat draften). Dat zorgt ervoor dat je engines tijdens een potje The Vale of Eternity elke keer weer anders aanvoelen, en dat je de nuances steeds weer opnieuw moet ontdekken. Je hebt nu deze drie kaarten bij elkaar – hoe ga je daar chocola van maken?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Handling the pieces

Inmiddels is duidelijk dat ik van mooie producties hou, en The Vale of Eternity stelt niet teleur. De kaarten zijn mooi en alle onderdelen zijn prachtig uitgewerkt. Mandoo en Geronimo hadden makkelijk voor kartonnen fiches kunnen kiezen, maar ik hou ervan dat ze toch voor hout zijn gegaan voor een aantal belangrijke onderdelen. Het grote startspeler fiche is prachtig, en de tokens die je tijdens de draft gebruikt voelen gewichtig aan. Plus, niet onbelangrijk, ik heb niet een keer iemand zien klooien toen ze één van hun fiches op wilde pakken tijdens de draft. Het zijn de kleine dingen die het verschil maken, en hier maakte het écht verschil.

Ik ben ook zeer te spreken over de artwork, al geef ik toe dat het je ding moet zijn. Mijn eerste indruk toen ik de doos zag was dat dit spel gevuld zou zijn met bootleg Pokémon, maar dat blijkt gelukkig niet het geval te zijn. Elke kleur heeft duidelijk een eigen identiteit, en daar is ook met zorg aan gewerkt. Dat wil niet zeggen dat ik elke kaart op mijn muur zou hangen, maar ik vind het nog steeds wel leuk om bepaalde kaarten te zien. De tekeningen stralen persoonlijkheid uit, waardoor ik (soms tegen beter weten in) toch wel geneigd ben om kaarten te draften omdat ik de tekening zo leuk vind. Ik zie dat als een goed teken, aangezien dat betekent dat ik toch een soort band richting de kaarten voel.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Het monster onder de deksel

De productie hier is helaas niet zonder mankementen. Ik kan niet geloven dat ze voor dit rare werpster bord hebben gekozen om de kaarten naast te leggen tijdens de draft. Ja, het ziet er mooi uit, maar het zorgt er ook voor dat 4/5e van de kaarten nauwelijks te lezen zijn – ongeacht waar je zit. Dit was zo veel makkelijker geweest als ze gewoon een kartonnen strook hadden gebruikt, dan hebben alle kaarten tenminste dezelfde oriëntatie. De grote kartonnen standee van een van de monsters (die je middenop dat bord hoort te zetten) staat ook letterlijk alleen maar in de weg. Het doet níks behalve je zicht blokkeren, waarom zit die erbij?!

Daarbij heb ik het gevoel dat niet alle kleuren even sterk zijn. De rode kaarten voelen het sterkst omdat ze je belonen voor het spelen van goedkope kaarten én je makkelijk runestones geven om die kaarten mee te spelen. Vergelijk dat met de zwarte kaarten – die geven je een bak punten, maar zijn wel veel moeilijker te spelen. De groene kaarten hebben hier het meeste last van. Ze belonen je voor het hebben/gebruiken van runestones die 6 waard zijn, maar die zijn moeilijk te krijgen en moet je vaak gebruiken om de kaarten die je daarvoor belonen überhaupt te kunnen spelen. Ik wil niet zeggen dat zwart en groen onspeelbaar zijn, maar ze zijn veel moeilijker om ‘aan’ te zetten dan rood en roze. Dat, terwijl ze er wel cool uitzien.

En dat raakt denk ik een ander belangrijk punt – mensen die dit vaker spelen, hebben een groot voordeel. Dit was vroeger ook zo als ik Magic ging draften; de spelers die al twintig drafts op Magic Online hadden gedaan, deden het beter dan de spelers die de set voor de tweede keer deden. Dat is an sich niet gek, maar wel iets om rekening mee te houden. Inmiddels heb ik dit spel al heel vaak gedaan, maar mijn tegenstanders hebben de laatste paar keer steeds meer het gevoel gehad dat ik ze een loer draaide. Hoe leuk is het om dit spel te spelen tegen iemand die je de fijne kneepjes achterhoudt?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Een prijs die ik wel wil betalen

Dat gezegd hebbende vind ik The Vale of Eternity écht de moeite waard. Het is lang geleden dat mijn brein zó aan ging terwijl ik een engine builder aan het spelen was. Je gebruikt uiteindelijk maar tien-vijftien kaarten, en daar moet je het mee doen. Dat lijkt niet zo veel, maar ik heb hele coole dingen gedaan binnen dat beperkt-voelende framework. Ik vind het dan niet zo erg om extra moeite te doen tijdens het spel om mijn tegenstander wat te helpen. Het moet voor ons beide leuk zijn, dus dan zet ik wel die extra stap. Plus, dat betekent waarschijnlijk ook dat ze het volgende keer zelf kunnen doen!

Daarnaast is de spanning tussen kaarten spelen en kaarten verkopen zó juicy. Uiteindelijk wil je alles wat je draft gebruiken, dus wanneer ga je een kaart uitgeven? Klassiekers als Race for the Galaxy speelde ook in dat spanningsveld, maar Race for the Galaxy heeft dan het probleem dat ik een migraine aanval krijg als ik naar de iconografie van dat spel moet kijken. The Vale of Eternity houdt de effecten duidelijk en behapbaar, terwijl het wel steeds dit soort interessante vragen aan je stelt. Het geeft je drie twijgjes en een elastiekje – hoe ga jij daar een trebuchet van maken? Mijn hersens lichten op als een kerstboom van dat soort spellen, en ik heb geen andere gevonden die zo soepel speelt als deze.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Gameplay: het is in eerste instantie even inkomen, maar na de tweede ronden draait dit spel op volle toeren. Ik raak niet uitgekeken op de combo’s die ik kan vinden in dit spel, en ik blijf benieuwd naar hoe ik dingen de volgende keer weer kan gaan combineren.

Speelbaarheid: beurten gaan snel, al voelt de beurt van je tegenstander soms wel als onnodige wachttijd. Ik vind het zelf leuk om te zien wat hun engine nu weer gaat doen, maar dat kan ook per keer verschillen. Dit spel is wel lastiger instappen voor een nieuwe speler, dus die moeten wel aan de hand genomen worden.

Vormgeving: smaken verschillen, maar ik vind The Vale of Eternity prachtig vormgegeven. Behalve het bord waar je de kaarten langs legt om te draften, dat ding slaat nergens op. Het feit dat ze dat er niet tijdens het playtesten uit gehaald hebben, is onvoorstelbaar.

Duurzaamheid: The Vale of Eternity gaat wellicht niet 100 keer spelen in zich hebben, maar dat hebben überhaupt maar weinig spellen. Ik heb het nu een goede tien keer gedaan, en ik smacht nog steeds naar meer. Dat is voor mij een teken dat ik de volle diepte van dit spel nog niet heb ontdekt.

Interactie: er zit minder interactie in The Vale of Eternity dan ik idealiter zou hebben, maar je kan nog steeds wel genoeg doen. Je kan de ander blokkeren tijdens de draft, wat al veel doet, en het betaalt zich ook uit als je in de gaten houdt wat je tegenstanders doen. Daar komt ook bij dat dit spel niet zou werken als je veel stuk kon maken bij elkaar. Een zeldzaam gevalletje waar ik het niet erg vind dat er weinig interactie is.

Handleiding: dikke prima. Duidelijke plaatjes, duidelijke uitleg, helder opgesteld. Ik denk dat weinig mensen problemen hebben na het lezen van de handleiding van The Vale of Eternity, al kan ik me wel voorstellen dat de paragraven over de runestones en de acties een paar keer gelezen moeten worden.

Ik ben blij dat ik over mij eigen scepsis heen ben gestapt, want The Vale of Eternity is echt een pareltje. Het gebeurt me niet zo vaak dat ik direct na het spelen van een spel weer opnieuw wil spelen, maar dat heb ik hier wel. Het bouwen van een goed werkende engine maakt zo veel dopamine bij me aan dat ik er geen genoeg van kan krijgen. Als je net als ik vroeger Storm speelde bij MtG of dol bent op draften, dan is dit spel een must om een keer te spelen. Hij gaat de komende tijd 100% met me mee naar de spellenavond.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat ik verder nog kwijt wil

Tijdens het testen van The Vale of Eternity moest ik mezelf een belangrijke vraag stellen: waarom vind ik de draft in The Vale of Eternity wél leuk, maar die in Harmonies niet? Het verschil zit hem voor mij in hoe de draft verloopt. Bij The Vale of Eternity is de draft pool statisch, en moet je hem helemaal opmaken voordat er iets nieuws in komt. Bij Harmonies is dat niet, waardoor mazzel een veel grotere rol speelt. Dat heb je bij The Vale of Eternity nog steeds wel, maar het gebeurt veel minder vaak dat je tegenstander de perfecte kaart ‘gewoon top-deckt’. Dat maakt voor mij het verschil, en is kennelijk heel belangrijk voor me. De draft bij Azul werkt net zo als die bij The Vale of Eternity (min of meer), en Azul vind ik ook top. Zo leren we nog eens wat over onszelf!

Er is voor dit kalenderjaar een uitbreiding aangekondigd voor The Vale of Eternity, genaamd The Vale of Eternity: Artifacts. Klaarblijkelijk komt hij op Spiel 2024 uit; driemaal raden waar ik zo snel als het kan een pre-order voor ga doorgeven! Mijn vermoeden is dat extra kaarten voor elke kleur ervoor gaan zorgen dat dit spel een nóg betere duurzaamheid heeft, zelfs al ga ik de Artifacts module niet gebruiken. We gaan het zien, het is natuurlijk ook een beetje raar om te gaan speculeren over een uitbreiding waar nog niks over bekend is.

The Vale of Eternity heeft ook een hele goede implementatie op boardgamearena. Ik heb het leeuwendeel van mijn playtests hier gedaan, iets wat ik normaal niet doe. Ik vind het tactiele aspect van bordspellen spelen (dat wil zeggen, de speelstukken echt aanraken en verplaatsen) heel belangrijk, maar dat was hier geen dealbreaker. De online implementatie op boardgamearena heeft ook het voordeel dat het bepaalde dingen automatiseert die je normaal zou kunnen vergeten, wat mooi meegenomen is. Je kan dit spel gratis proberen op BGA, dus ik zou dat zeker doen als je nieuwsgierig bent!

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat vinden jullie?

Wat is jouw favoriete engine builder, en hoe komt daar je engine tot stand? Ben jij fan van de artwork van The Vale of Eternity, of wordt je afgeschrikt door alles wat niet gewoon een blokje en een kegel is? Laat het me vooral weten in de comments!