Dit zijn de 10 beste bordspellen van 2023, als het aan mij ligt! Na een bewogen jaar waarin ik volgens mijn data bijna 150 nieuwe spelletjes gedaan heb, zijn dit degene die ik het allerliefst nog een keer wil doen. Ik heb hierbij zowel gekeken naar heruitgaven als compleet nieuwe spellen; de enige regel is dat ze in 2023 uitgekomen zijn. Tijd om kennis te maken met de toppers!

Het is natuurlijk helaas niet mogelijk om alles wat er in 2023 uitgekomen is te spelen. Volgens de website Boardgamegeek zijn er in 2023 meer dan 5000 nieuwe spellen uitgekomen; logisch dus dat ik niet alles heb kunnen proberen. Ik heb echter wel een hoop kunnen spelen, en heb daartussen een aantal nieuwe favorieten weten te vinden! Dus, hoe heb ik mijn top 10 van 2023 dan bepaald?

Ik heb gebruik gemaakt van Pubmeeple, een website waar je ranglijsten kan maken door middel van vergelijkingen. Daarbij koos ik steeds voor het bordspel dat ik het liefste wil spelen; dit is dus geen lijst met ‘objectief’ de beste games. Het gaat hier echt om de games die ik het allerliefste vandaag nog op tafel zou willen leggen. En met die kennis in de achterzak, kunnen we aan de slag!

Eervolle vermeldingen

Niet alles kan natuurlijk winnen, dat spreekt voor zich. Ondanks dat ze niet in de top tien kwamen, heb ik wel veel plezier beleefd met de volgende spellen:

• Fliptown, van Write Stuff Games. Een fantastische “roll and write” met een spel kaarten in plaats van dobbelstenen. Het voelt heel bevrijdend om een roll and write te spelen waarin je daadwerkelijk keuzes te maken hebt, vooral als het zo mooi vormgegeven is. Je kan mijn uitgebreide mening hier teruglezen!
• Gang of Dice, van Mandoo Games. Mijn favoriete push your luck dobbelspel! Ik heb er een aantal gedaan afgelopen jaar, maar deze is anders dan de anderen. Elke keer dat ik aan de beurt ben, hoor ik Clint Eastwoord in mijn achterhoofd “do you feel lucky, punk?” tegen me zeggen. Veel grote momenten en dynamische gameplay.
• The White Castle, van Devir. Van de bedenkers achter The Red Cathedral! Ik heb deze nog niet genoeg gespeeld om echt een mening te hebben. Tot nu toe is hij in ieder geval rete-moeilijk.
• Vaalbara, van Studio H. Vaalbara kreeg veel positieve aandacht toen het halverwege 2023 uitkwam, maar was lang nauwelijks te krijgen in Nederland. Ik moest er de eerste keer erg aan wennen, maar speel hem de laatste tijd steeds vaker. Ik moet Vaalbara nog vaker met een grote groep spelen voordat hij op de lijst kan, en daar is helaas geen tijd meer voor.
• Sail, van Allplay. Ik was al een tijdje op zoek naar een coöperatieve trick-taker die leuk speelde met zijn tweeën, aangezien The Crew samen niet zo boeiend is. Sail is precies waar ik naar op zoek was, en heeft ook prachtige art van Weberson Santiago.

10. Tricky Time Crisis (van uitgever Baron Jon Games)

Mijn nummer 10, Tricky Time Crisis, is raar. Het is een slagenspel (vergelijkbaar met iets als Hartenjagen) waarin alle spelers verschillende ‘kleuren’ MOETEN spelen. Het bijzondere hiervan is dat er twee twists zijn; een van de kleuren heeft veel grotere getallen (paars heeft als hoogste getal 35, terwijl de anderen niet hoger dan 9 gaan) en alle kleuren hebben een eigen superkracht kaart. Dat komt omdat Tricky Time Crisis eigenlijk over gevechten tussen superhelden en superschurken gaat.

Elke trick wordt er een nieuw ’team’ gemaakt. De speler die paars speelt (de kleur van de schurk) moet in zijn eentje een kaart spelen met een hogere waarde dan de kaarten van alle andere spelers bij elkaar (het helden team). Lukt dat wel, dan heeft deze alle controle over de kaarten die in diens scorestapel gaan. Lukt dat niet, dan hebben de superhelden het voor het zeggen. Een hand is voorbij zodra één speler niet in staat is om een unieke kleur te spelen.

Tricky Time Crisis pakt een mechanic uit één van mijn favoriete slagenspellen (Potato Man), en geeft daar een hele interessante twist aan. Je bent constant aan het kijken wat je medespelers aan het doen zijn, en wat je moet spelen om ze een hak te zetten. Heel dynamisch, heel interactief en het stelt vragen die je eigenlijk zelden ziet in slagenspellen. Een echte aanrader voor fans van dit genre!

9. Passo (van uitgever Steffen-Spiele en Helvetiq)

In eerste instantie lijkt Passo, mijn nummer 9 in de top 10, op een soort kleine versie van dammen. Ik had er eigenlijk ook niet zo veel verwachtingen van, maar heb het toch gekocht nadat het mij sterk aangeraden was. En wat een goede tip was dat, want Passo is fantastisch! Ik heb dit spel al 15 keer gespeeld sinds ik het begin december kocht.

Passo is een “positional abstract“, een spel zonder thema waarin de positie van je speelstukken heel belangrijk is. Alle stukken bewegen op dezelfde manier als een koning in schaken, met als uitzondering dat je stukken ook bovenop andere stukken mogen springen (inclusief je eigen). Als een stuk alleen op een vakje stond wanneer het eraf bewoog, dan verdwijnt dat vakje. Je doel is om het bord af te springen achter de achterste linie van je tegenstander.

Ik heb veel positional abstracts gespeeld, in het bijzonder degene die ik in twee minuten kan uitleggen. Het fijne aan Passo is dat de regels doodsimpel zijn en de potjes snel gaan, waardoor mensen snel al ‘goed’ kunnen worden. Het verdwijnende bord zorgt ervoor dat het spel altijd anders verloopt, en ik heb al heel veel interessante strategieën gezien. Plus, het handzame formaat betekent dat je het ook gewoon mee kan nemen naar het park! Echt een aanrader.

8. Inside Job (van uitgever Kosmos)

Nog een slagenspel in de top 10! Dit keer eentje waarin je samenwerkt om erachter te komen wie van jullie de mol is. Het is een kruisbestuiving van The Crew en The Resistance, en ik was verbaasd door hoe goed het werkt.

De kern van Inside Job is simpel. Iedereen krijgt een rol toegewezen aan het begin van het spel. Die rol geeft aan of je samen met je medespelers de missies wil proberen te halen, of dat je ze stiekem wil saboteren. Het halen van missies is echter niet het enige waar het goede team op moet letten – de mol kan namelijk ook winnen door een bepaald aantal slagen te winnen! Zo krijg je situaties waarin goede spelers slagen expres saboteren en de mol expres missies wél laat slagen om zo dichterbij de overwinning te komen.

The Crew was (terecht) een enorme hit toen het een aantal jaar geleden uitkwam, en Inside Job is een elegante evolutie op die formule. Het is daadwerkelijk mogelijk om uit te vogelen in welk team mensen zitten, en het is daarbij ook rete-spannend. Winnen als beide teams voelt onmogelijk, waardoor het echt als een overwinning voelt wanneer het je lukt. Een spel van verborgen emoties, toffe plays en grote momenten.

7. Beast (van uitgever Studio Midhall)

Beast is een hidden movement spel, een soort verstoppertje voor op je tafel. De bekendste spellen in dit genre zijn waarschijnlijk Letters From Whitechapel en Scotland Yard, maar mijn nummer 7 in deze top 10 geeft een coole draai aan die formule. Dat, samen met prachtige artwork van Aron Midhall en veel verschillende combinaties om te spelen, zorgen voor een spel waar je uren mee zoet zal zijn.

Je begint een ronde Beast door een hand actiekaarten te draften. Tijdens je beurt mag je een of twee van die kaarten spelen om zo acties uit te voeren. Deze acties variëren van lopen en aanvallen tot vallen zetten en hele landschappen veranderen. Elk spel heeft zijn eigen script en bijbehorende doelen. Het monster wint als het voor het einde van het spel zijn doel haalt, en de mensen winnen als ze voor het einde van het spel het monster kunnen doden. Dat, gecombineerd met upgrades die je tussen de rondes door kan kopen, is Beast in een notendop.

Beast is, naast prachtig vormgegeven, een frisse kijk op een bekend genre. Ik hou erg van hidden movement spellen (met Mind MGMT en Whitehall Mysteries als favorieten), en Beast zet die formule op zijn kop door het draften van actiekaarten. Daarbij zorgt aanvallen er ook voor dat het monster niet lang verborgen blijft, waardoor je voorkomt dat de zoekers driekwart van het spel naar een leeg bord moeten kijken. Beast voelt hierdoor dynamisch en rijk, en heeft daarbij ook veel variatie. Hier kan je uren zoet mee zijn, ook zonder de aankomende uitbreiding. Dit spel is echter verreweg het leukste met zijn drieën, en zou waarschijnlijk hoger geplaatst zijn als het met twee en vier spelers even leuk was.

6. Sleeping Gods: Distant Skies (van uitgever Red Raven Games)

Op nummer 6 in de top 10 staat Sleeping Gods: Distant Skies, het vervolg op het immens populaire Sleeping Gods. Dat was een analoog avonturenspel waar je uren zoet mee kan zijn, en zo ook dit vervolg. De makers zijn overduidelijk druk bezig geweest om Distant Skies beter te maken dan het origineel, met goed resultaat!

In Distant Skies ga je als kleine groep reizigers op zoek naar totems. Deze heb je nodig om weer naar huis te kunnen, aangezien je naar een andere wereld bent geteleporteerd. Tijdens je avontuur kom je verschillende mensen tegen, vind je wapens, ga je vechten met enorme monsters en help je de inwoners van dit onbekende land. Er is ook ontzettend veel om te ontdekken! Echt iets voor fans van Fallout, of van The Witcher.

Ondanks een einde dat me niet zo lag (zie meer details in mijn review), heb ik me heel sterk vermaakt met Distant Skies. Er is veel verbeterd tussen deze versie en de vorige, en er is nog heel veel voor me om te ontdekken. Inmiddels heb ik al een afspraak staan met een van mijn vrienden om nog een campaign te doen. Ik hoop op een mooier einde, maar verheug me nu al op de reis daar naartoe.

5. Ra (van 25th Century Games)

Op nummer vijf staat de heruitgave van Ra, van 25th Century Games! Ra was al een van mijn favoriete spellen, maar ik kreeg hem nooit op tafel omdat het spel spuuglelijk was. Dankzij deze prachtige heruitgave (met artwork van Ian O’Toole) is dat nu verleden tijd! Maar, wat is er dan zo leuk aan Ra?

Tijdens het spelen van Ra ga je proberen om setjes tegels te kopen. Als je aan de beurt bent, mag je kiezen: óf je legt een tegel uit de grote zak bij de tegels in het midden van de tafel, óf je start een veiling voor de tegels die nu op tafel liggen. Iedereen mag dan een keer bieden voor de tegels die in het midden van de tafel liggen, en gebruikt daarvoor een van hun “sun tiles“. Degene die de sun tile met de hoogste waarde gebruikt heeft, krijgt de tegels. Maar let op – een ronde kan ook vroegtijdig eindigen als er genoeg rode Ra tegels uit de zak komen!

Ik hou zo van Ra. Het is inderdaad een auction game, maar het heeft ook een push your luck onderdeel wat heel goed werkt. Dit zie je het sterkste aan het einde van een ronde, wanneer er nog maar één speler over is. Die blijft dan graaien en graaien terwijl de rest van de tafel “RA, RA!” scandeert in de hoop dat er toch rode tegels uit de zak komen. Echt een heerlijk spel vol hubris, exact zoals de oude Grieken het bedoelt hebben. De prachtige productie van 25th Century Games is de kers op een heel smakelijke taart. Nu kan ik mensen eindelijk overtuigen dit spel een kans te geven!

4. Zoo Vadis (van uitgever Bitewing Games)

De vierde plek in deze top 10 is ook voor een heruitgave, en nog van dezelfde ontwerper als Ra ook! Zoo Vadis is de heruitgave van Quo Vadis?, een ouder spel van Reiner Knizia dat grotendeels vergeten was. Hoe kan het dan dat deze heruitgave zo veel beter is dan het origineel, en hoe werkt dit spel eigenlijk? Laten we de pauwen achterna gaan om te kijken hoe dat zit!

In Zoo Vadis probeer je punten te scoren door van hok naar hok te lopen in een dierentuin. Maar er zit een addertje op het gras – je mag pas doorlopen als een meerderheid van de spelers in een ruimte je toestemming geeft! Dat betekent dus dat je moet onderhandelen met je medespelers; voor hoeveel punten verkoop jij je stemmen, en vind je drie punten een redelijke prijs om door te mogen lopen naar de top? Voeg hier een snufje asymmetrische player powers aan toe (die je zelf niet mag gebruiken – je kan ze alleen verhandelen!) en dan krijg je een heel kruidig soepje.

Bitewing Games heeft heel goed werk verricht met deze heruitgave. Kwanchai Moriya’s prachtige artwork zorgt ervoor dat het geheel er aantrekkelijk uitziet, en de simpele regels maken het geheel zeer toegankelijk. Mijn favoriete deel zijn de neutrale pionnen – de pauwen. Je kan de pauwen met punten omkopen zodat ze op je stemmen, of gebruiken om de star exhibit vol te gooien. Ze zijn nét dat drupje olie die de motor soepeler doet lopen, waardoor mensen sneller handelen. Ik kan geen genoeg krijgen van Zoo Vadis – hoeveel punten wil je hebben om Zoo Vadis met me te spelen?

3. Bruxelles 1983: Belle Époque (van uitgever Geek Attitude Games)

Op nummer 3 van mijn top 10 staat Bruxelles 1983: Belle Époque – ook een heruitgave! Bruxelles 1983 was al jaren moeilijk te krijgen, maar nu is er een mooie heruitgave met in de doos ook een nieuwe uitbreiding. Tot mijn blijde verrassing is Bruxelles 1983 een complexe Eurogame met veel interactie en interessante beslissingen. Laten we even kijken naar hoe dit spel werkt.

Bruxelles 1983 is vrij complex, maar in de kern is het een combinatie tussen worker placement, area control en een auction game. Iedere speler heeft een beperkt aantal mannen met hoge hoeden die ze in de vier rondes van het spel mogen gebruiken om acties mee te doen. Deze variëren tussen grondstoffen krijgen, die weer verkopen voor geld, en dat geld gebruiken om delen van het spelbord te bezetten. Tijdens het spel werk je aan de winconditie die jij het meest interessant vind, om zo hopelijk de meeste punten te kunnen scoren aan het einde van het spel.

Ik geef het toe, die bovenstaande beschrijving is niet heel duidelijk. Ik hoop echter dat je van me aanneemt dat Bruxelles 1983 heel erg interessant is. Je bent constant aan het kijken waar je jouw workers neer kan zetten om jezelf te helpen en je tegenstanders te blokkeren. Ook kan je werken aan dat wat jij interessant vindt, waardoor mensen op veel verschillende manieren kunnen winnen. Tijdens mijn laatste potje Bruxelles 1983 hadden alle vier de spelers een andere strategie – iets wat ik zeer waardeer in een Eurogame. Veel interactie dus, en veel ruimte om je eigen spel te maken. Het heeft een lange uitleg nodig, maar het is de moeite waard.

2. Taiwan Night Market (van uitgever Good Game Studio)

Afgelopen oktober ben ik weer met een auto vol vrienden naar Essen Spiel in Duitsland gegaan. Na een weekend vol bordspellen spelen en kopen, kwam ik naderhand tot de conclusie dat Taiwan Night Market mijn favoriete spel van het weekend was. Naast dat het prachtig vormgegeven is, heb ik naderhand nog weken gedacht aan hoe het voelde om dit te spelen. Een echte topper! Maar, hoe werkt die topper dan precies?

In Taiwan Night Market probeer je zo veel mogelijk klanten te bedienen aan jouw voedselstalletjes. Er zijn meutes hongerige klanten die maar wat graag noodles, vleesspiezen, donuts en boba tea willen kopen – nu moet jij er voor zorgen dat ze daarvoor bij jou terecht kunnen! Elke ronde komt er een klein aantal stalletjes te koop, die je vervolgens door middel van een veiling probeert te kopen. Aangrenzende stalletjes leveren meer geld op en kunnen meer klanten bedienen, maar gaan je medespelers het überhaupt toestaan dat jij die koopt?

Taiwan Night Market gebruikt hetzelfde veilingsysteem als Amun Re, en geeft daar vervolgens een hele interessante spin aan. Je moet echt nadenken over je biedingen, en over het soort stalletje dat je maakt als je daadwerkelijk wint. Daarnaast zit er ook een mini expansion bij, de “Night Market booster”. Deze geeft je elke ronde nieuwe upgrades om uit te kiezen, en maakt het spel nóg dieper en interessanter. Het resultaat is een strak uitziend spel met veel diepgang en interessante keuzes. Plus, die dikke houten katten zijn om voor te smelten!

1. Stationfall (van uitgever Ion Games)

Ik denk dat het passend is dat ik mijn top 10 afsluit met het grootste spel van deze reeks. “Nog groter dan Sleeping Gods“, hoor ik je vragen? Ik denk dat ze elkaar niet zo veel ontlopen, in ieder geval niet qua ambitie.

Stationfall begint met de volgende pitch: “je zit op een ruimtestation dat terug naar de aarde valt. Je hebt 15 minuten (één minuut staat gelijk aan een speelronde) om ervoor te zorgen dat je gedaan krijgt waarvoor je aan boord bent gegaan. Oh ja, en je mag letterlijk iedereen die aan boord is besturen. Succes ermee”. Dat is een pitch waarvan ik rechtop ga zitten in mijn stoel.

Stationfall spelen, dat is een ander verhaal. Het lijkt heel intimiderend – het eerste dat je ziet als de de doos open doet, zijn vijf regelboekjes. Die grote hoeveelheid regels smelten echter gelukkig snel samen. Stationfall is namelijk een hele gedetailleerde simulatie. 90% van de dingen die je aan boord wil doen, staan namelijk beschreven. En man oh man, wat een dingen kan je doen.

De hoeveelheid detail zorgt namelijk voor hilarische spelsituaties. Ik heb met een wraakzuchtige cyborg gespeeld die een monster aan boord heeft losgelaten. Ik was één van de persoonlijkheden van een wetenschapper, en een andere speler de ander. Ik was een keer een op hol geslagen beveiligingsrobot. Ik mocht als robot geen weerloze mensen doden, dus wat deed ik? Ik sloeg ze knock-out en legde toen een wapen bij hun levenloze lichaam neer – probleem opgelost! Ik heb met een ruimtelaser letterlijk alle politiebureaus op aarde stukgeschoten. Stationfall is hilarisch, maar neemt hilarisch zijn heel serieus. Het is een aflevering van Peppie en Kokkie, maar dan geregisseerd door Stanley Kubrick. En, natuurlijk, mijn favoriete bordspel van 2023.

Was dit het weer?

Zoals mijn vader dan zou zeggen, “vond je het nog niet genoeg dan?!”. Zo terugkijkend op 2023 kan ik zeggen dat ik erg heb genoten. Deze spellen zijn natuurlijk maar een greep uit alle mooie dingen die er in 2023 uit zijn gekomen, en ik zie er dan ook naar uit om kennis te maken met wat 2024 te bieden heeft. Oh, en natuurlijk ook oude spellen te spelen! Laten we niet de fout maken om te denken dat al het mooie nog in de toekomst ligt, en vooral ook de mooie dingen uit het verleden proberen.

Heb ik dingen over het hoofd gezien, of heb je misschien nog tips voor me naar aanleiding van deze spellen? Laat vooral een comment achter met jouw favoriete spel van 2023!