Dune Imperium: Uprising is de nieuwst versie van Dune Imperium, een spel dat je inmiddels met recht een grootgewicht kan noemen. Winnaar van ongeveer duizend prijzen en het nummer 6 bordspel op boardgamegeek, Dune Imperium is inmiddels een titel die niet meer uit spellenkasten weg te denken is. Dan rijst de vraag of hetzelfde te zeggen is voor Dune Imperium: Uprising, de nieuwe… stand-alone uitbreiding? Sequel? Wat is Dune Imperium: Uprising precies, en is het even goed als diens reputatie doet vermoeden? Is dit écht het beste Dune spel, of moet het die kroon toch afstaan aan War for Arrakis? Laten we een kijkje nemen!

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Hoe speel je Dune Imperium: Uprising?

Dune Imperium: Uprising gebruikt een combinatie van worker placement en deck building. Op het bord staan verschillende locaties (elk aangegeven met een eigen symbool) waar je één van je poppetjes kan neerzetten om een actie te doen of grondstoffen te krijgen. Daar moet je echter wel de juiste kaart en grondstoffen voor hebben, aangezien die dingen bepalen waar je poppetjes neer mag zetten. Dit wil je natuurlijk zo efficiënt mogelijk doen, aangezien elke locatie zijn eigen kosten heeft om er te mogen staan en zijn eigen beloning! Oh, en er mag natuurlijk maar één poppetje tegelijk staan.

Efficiënt moeten handelen gebeurt op vrijwel alle plaatsen in Dune Imperium: Uprising. De economie is krap, en de opportunity cost van een actie is enorm. Elke actie kost een kaart uit je hand en een vakje op het bord, dus het moet precies passen. Daarbij leveren de kaarten uit je hand ook ‘geld’ op waarmee je nieuwe, sterkere kaarten kan kopen, waardoor je elke beurt dezelfde vraag moet beantwoorden: wil ik hiermee een actie doen, of wil ik deze gebruiken om kaarten te kopen?

Daarnaast is Dune Imperium: Uprising ook een race-spel, aangezien alle spelers als eerste proberen om tien punten te halen. Heeft er iemand tien punten aan het einde van een ronde, dan is het spel gelijk voorbij. De meeste van die punten kan je halen door stapjes op de sporen van de vier facties in het spel te zetten, maar er zijn ook veel punten te halen door gevechten te winnen en kaarten te kopen. En daar zit de crux dus; hoe ga jij je een weg naar die tien punten spelen? Een moeilijkere vraag dan het lijkt, aangezien je aan het begin alles uit de kast moet halen om überhaupt grondstoffen te krijgen.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat is daar bijzonder aan?

De combinatie van worker placement en deck building werkt erg goed. Scott Almes heeft eerder een vergelijkbaar trucje gedaan met Clank!, een andere deck building hybrid. Het feit dat je kaarten hier twee dingen kunnen (andere kaarten kopen óf workers op het bord zetten) zorgt voor een interessante spanning bij je keuzes. Het is niet de meest prangende vraag die je jezelf elke beurt stelt, aangezien op het bord spelen verreweg het belangrijkste is, maar het blijft wel relevant.

Dune Imperium: Uprising is ook verbazingwekkend interactief. Veel deck builders zijn uiteindelijk heel solitair omdat de designers het trucje hebben afgekeken van Dominion. Prima spel hoor, maar laten we niet doen alsof je oplet tijdens de beurten van je tegenstanders. Dit spel heeft interactie op het bord, in de markt, en bij de gevechten die elke ronde plaatsvinden. Ik ben tijdens een potje Dune Imperium: Uprising constant aan het kijken naar de acties van mijn tegenstander, en ik heb wegen om ze te blokkeren als ze te hard gaan. Daar hou ik van – ik hoef niet alleen maar lijdzaam te kijken naar iemand wiens superieure engine me compleet de vernieling in helpt.

Verder benadert Dune Imperium: Uprising deck building vanuit een interessante hoek. Het heeft de eerder genoemde spanning tussen twee verschillende manieren waarop je kaarten kan gebruiken, wat echt top werkt. Belangrijk is ook dat je goed op de locatie icoontjes moet letten als je kaarten koopt, aangezien je jezelf makkelijk buiten kan sluiten. Ik had op een gegeven moment een deck vol sterke kaarten, maar ik kon niet daadwerkelijk langsgaan bij de vier facties waar ik punten kon scoren. Steevast de ‘sterkste’ kaart in de shop kopen is dus niet genoeg; je moet ook de balans in je deck in de gaten houden. Kan je nog wel alles doen wat je nodig hebt om te winnen?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Een bekentenis aan een Gom Jabbar

Ik moet wat bekennen – ik ben niet zo’n fan van worker placement spellen. Ik heb er ook geen honderd gespeeld, dus wellicht ken ik het genre niet goed genoeg, maar ze trekken me ook gewoon niet zo. Ze lijken vooral de Agricola-formule over te hebben genomen, en veranderen daardoor vaak in spellen waarbij je graan in gierst transmuteert en daarbij elkaar toevallig in de weg staat. Ik snap de grote fascinatie met dit mechaniek niet zo, en ben dan ook licht verbaasd dat het toch zo vaak blijft terugkomen. Je weet wel, dezelfde kritiek die ik terugkrijg als ik mensen vertel dat ik dol ben op trick-takers. Gelukkig is dat niet het geval bij Dune Imperium: Uprising.

Dune Imperium: Uprising wist mij wel te bekoren doordat het een duidelijk beeld heeft van wat het wil bereiken. Beurten zijn kort en scherp, de acties van spelers zijn relevant voor de hele tafel, en je kan makkelijk parsen wat er precies op het bord gebeurt. Ja, ook hier heb je dat je grondstof A naar B naar C transmuteert, maar dat is niet waar het spel om draait. Het zijn middelen om aan de gevechten mee te kunnen doen, of om ergens anders macht naar jezelf toe te schuiven. Daar hou ik van, het voelt alsof Dune Imperium: Uprising wat grotere dingen wil doen dan alleen maar grondstoffen maken. Het helpt ook dat het bord krap aanvoelt zodat het worker placement deel ook aanvoelt als een gevecht. Wat is het punt van acties draften als je via-via toch alles gedaan krijgt wat je wil doen?

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Maar voelt dit spel aan als Dune?

Nee, eigenlijk niet. Ik denk dat Direwolf Games heel makkelijk een ander likje verf aan dit spel had kunnen geven, en dan was het even leuk geweest. Er zijn echter wel een paar plekken waar Dune Imperium: Uprising gebruik probeert te maken van z’n bronmateriaal. De acties die je bij de vier facties kan doen, hebben thematisch te maken met wie ze in de boeken zijn. De locaties (en de acties die je daar kan doen) vinden hun oorsprong ook in de boeken. Er zijn zandwormen, en de manier hoe je die krijgt is ook lekker thematisch. Mijn punt is meer dat het ook even makkelijk iets anders had kunnen zijn zonder dat je gemerkt had dat het eerst over Dune ging. En weet je, da’s eigenlijk niet erg.

Het risico dat je loopt wanneer je een spel over een bekend boek of bekende film maakt, is dat die IP de enige reden is dat mensen naar je spel trekken. Hoe veel cynische cash grabs hebben we inmiddels aan ons voorbij laten gaan omdat we het risico niet wilde lopen dat het spel hot garbage is? Hoeveel spellen zijn er die eigenlijk een heruitgave zijn van iets dat al bestaat, maar dan met een Mickey Mouse sausje eroverheen? Dune Imperium: Uprising is in de kern een goed spel, en dan zit er toevallig ook een jasje overheen wat mij erg trekt. Dune Imperium: Uprising maakt eigenlijk op de beste manier gebruik van zijn IP: niet als steunpilaar, maar als aankleding. Ik kan dat alleen maar aanmoedigen.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Gameplay: Dune Imperium: Uprising laat je zweten voor je punten, en dat is een pluspunt. De gameplay loop werkt goed en verslavend; het spel smaakt echt naar meer! Mijn enige kritiekpunt is dat spelers regelmatig vergaten om een kaart te spelen voor hun actie. Dat zit er toch niet helemaal in bij mensen (inclusief bij mij).

Speelbaarheid: het zou kunnen dat het aan mijn tafel lag, maar het duurde regelmatig lang voordat mensen besloten wat ze gingen doen. Dat komt deels doordat Dune Imperium: Uprising moeilijke vragen stelt (een goed ding), maar ook doordat de actie-economie erg krap is. De meeste beurten vliegen echter voorbij, en het spel als geheel speelt redelijk soepel weg.

Duurzaamheid: Dune Imperium: Uprising zou zomaar hét spel kunnen zijn dat je spellengroep speelt. Dat is het voor mij niet, maar ik zou het begrijpen als het dat voor jou wel is. De openingen zouden waarschijnlijk wel op elkaar lijken, maar daarna is er veel strategie en optimalisatie om te ontdekken. Dit spel heeft genoeg ‘spel’ in zich om lang op tafel te kunnen komen.

Interactie: zoals ik eerder zei, dit spel heeft verrassend veel interactie! Naast het stoeien voor de beste acties, zit je elkaar ook regelmatig in de weg met je spies of tijdens gevechten. De race om als eerste wormen te hebben, is heel erg leuk. Een zeer interactieve Eurogame.

Handleiding: de handleiding van Dune Imperium: Uprising is wat lang voor casual spelers. Daarbij kon ik niet altijd de info die ik zocht op plekken waar ik het verwachtte terugvinden. De handleiding werkt echter wel goed, en het feit dat de solo mode en de variant voor zes spelers een eigen boekje hebben is fijn. Prima handleiding, al ben ik niet weggeblazen.

Dune Imperium: Uprising is spannend, competitief en uitdagend. Het is niet het meest Dune-achtige spel, maar ik gok dat veel spelers dat juist als voordeel zien. Ik ren wellicht niet zelf naar de winkel voor Dune Imperium: Uprising (dank aan Tony voor het lenen!), maar dit kan makkelijk iemand anders z’n favoriete spel zijn. Het is origineel zonder in de moderne Eurogame val te trappen dat je zestien systemen over elkaar heen moet laten vallen om een bordspel te zijn. Dune Imperium: Uprising is scherp, uitdagend en de moeite meer dan waard.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Maar wat is dan het beste Dune spel?

Het originele Dune spel. Dank voor je aandacht.

Oke, maar zonder gekheid nu. Het originele Dune spel is mijn favoriet van de drie grote Dune spellen die je nu kan kopen, maar het is lastig vergelijken wanneer de drie spellen allemaal zo verschillend zijn. Ik zet hieronder op een rijtje wanneer ik bepaalde spellen aan zou raden, zodat je op basis daarvan kan kijken welke van deze drie spellen het beste bij je past.

Ik raad Dune aan als je op zoek bent naar een politiek spel om met zes mensen te spelen. Er gaat wat mij betreft niets boven dit spel als het gaat om het gevoel van Dune. De boeken gaan allemaal expliciet over macht, en de manieren hoe die macht verschuift – dat heeft geen ander Dune spel zo goed weer kunnen geven als het origineel. Het is echter wel een beest om uit te leggen en lastig op tafel te krijgen (aangezien het met zes spelers verreweg het leukste is), maar het is zijn moeite waard. Ik sta oprecht te popelen totdat ik dit spel weer mag spelen.

Ik raad Dune: War for Arrakis aan als je één andere speler hebt die een grote war game keer op keer met je wilt spelen. War for Arrakis is de beste weergave van de militaire kant van Dune die in deze andere twee spellen slecht aan bod komt. Er is niks opgewassen tegen plastic poppetjes als je wil voelen hoe het is om in de woestijn te moeten vechten voor je leven. Dit spel is wel met afstand het duurst, en zou ik dus ook niet blind aanschaffen. Gelukkig heb ik deze review om je wat inzicht te geven!

Ik raad Dune Imperium: Uprising aan als je op zoek bent naar een relatief toegankelijk worker placement spel dat ook nog eens over Dune gaat. Het thema voelt bij dit spel minder cruciaal dan bij de andere twee, en kan dus ook niet mijn favoriet zijn. Het is echter wel een ijzersterk spel, en zal mensen die niet van Dune houden veel minder afschrikken dan de andere twee spellen. Daarnaast heeft het ook een veel flexibeler aantal spelers. Je hoeft veel minder moeite te doen om dit spel leuk te vinden dan bij de andere twee, en dat is ook wat waard.

Artikel gaat verder na de afbeelding >

Wat ik verder nog kwijt wil

Ik heb de solo mode ook uitgeprobeerd, maar ik ben daar niet door weggeblazen. Ik kan me voorstellen dat andere mensen hier meer lol uit halen dan ik, maar het kon mij niet zo boeien. Dat kan ook komen doordat ik solo worker placement spellen vaak niet zo interessant vind. Het blijkt dat ik misschien toch niet álle bordspellen leuk vind.

Er zijn tegenwoordig ongeveer 12.000 Dune bordspellen op de markt, maar de drie hierboven zijn als enige je aandacht waard. Dune: House Secrets hadden ze beter Dune: hot garbage kunnen noemen, Dune: Betrayal is een social deduction spel dat dingen probeert maar nooit slaagt, en Dune: a Game of Conquest and Diplomacy is een kale imitatie van de originele Dune. Het zou kunnen dat Arrakis: Dawn of the Fremen stiekem een monsterlijk goed spel is, maar dat betwijfel ik ook. Plus, de meeste boeken krijgen niet eens één goed bordspel. Misschien moet ik niet klagen nu we weten dat Dune er drie heeft.

Wat vind jij?

Wat vind jij van de combinatie van worker placement en deck building? Wat is jouw favoriete bordspel dat gebaseerd is op een boek of film? En, natuurlijk, wat is jouw favoriete Dune spel? Laat het me vooral weten in de comments!